Dolina Aosty – alpejska kraina u podnóży Mont Blanc

Valle d’Aosta jest bez wątpienia jednym z najbardziej malowniczych rejonów górskich Włoch. Usytuowana w północno-zachodniej części kraju, otoczona zewsząd najwyższymi alpejskimi szczytami: Mont Blanc, Matterhorn, Grand Paradiso oraz Mont Rose. Zimą przyjeżdżają tu miłośnicy sportów zimowych i alpiniści, natomiast latem pasjonaci pieszych wędrówek. Co takiego Dolina Aosty ma do zaoferowania? Zapraszamy do lektury.

jezioro otoczone górami

Dolina Aosty – słów kilka

Dolina Aosty to wysokogórski region, znajdujący się na terenie północno-zachodnich Włoch. Obejmuje swym zasięgiem najwyższe partie Alp włoskich, szwajcarskich oraz francuskich. Ze strony północnej obszar ten ograniczony jest przez Alpy Pienińskie, od strony południa przez Alpy Graickie, natomiast w środkowej części przebiega dolina rzeki Dora Baltea. Najwyższym punktem jest szczyt Mont Blanc (od 4810 m n.p.m.), leżący na granicy Włoch i Francji. Geografia regionu wyróżnia się licznymi lodowcami. Jedne z nich wypełniają całe doliny (np. Lys), a inne formułują liczne seraki. Woda pochodząca z lodowców jest jednym z  głównych źródeł energii elektrycznej w Valle d’Aosta.

Dojazd do doliny Aosty

  1. Samolotem. Najbliższe lotniska zlokalizowane są w Turynie, Mediolanie (Bergamo Orio al Serio, Linate, Malpensa) oraz w Genewie. Z tych miast do Aosty można dostać się autobusami obsługiwanymi przez lokalnych przewoźników lub pociągami.
  2. Pociągiem. To dobra opcja dla osób, które dysponują duża ilością czasu. Połączenie jest dość skomplikowane i długie: Warszawa-Praga-Monachium-Mediolan-Aosta.  Jeśli podróżujecie pociągiem z Turynu, to podróż zajmie około 2 godzin, łącznie z przesiadką w miejscowości Ivrea lub Chivasso. Stacje kolejowe w Dolinie Aosty mieszczą się w: Pont-Saint-Martin, Verrès, Chatillon i Aoście. Z tych miejscowości można bez problemu dotrzeć lokalnym autobusem do sąsiednich dolin Ayas, Valtournenche, czy Gressoney. Informacje na temat połączeń kolejowych we Włoszech znajdziecie tu: https://www.trenitalia.com/
  3. Samochodem.
  • Dolina Aosty jest doskonale skomunikowana z siecią dróg we włoskim regionie Piemont oraz miastami: Mediolan i Turyn (droga narodowa nr 26, autostrada A5).
  • Ze Szwajcarii możemy dostać się tunelem Grand St Bernard (T2) lub Wielką Przełęczą Świętego Bernarda, która położona jest wzdłuż drogi 27 (trasa otwarta od czerwca do października).
  • Z Francji możemy dostać się tunelem Mont Blanc (T1) lub Małą Przełęczą Świętego Bernarda, która biegnie wzdłuż drogi krajowej 26 (trasa otwarta od czerwca do października).

Warto dodać, iż autostrady we Włoszech są płatne. Droga A5 należy do jednej z najdroższych w Europie (głownie z uwagi na tunele, które są drogie w utrzymaniu). Ważne: od 15 października do 15 kwietnia jest obowiązek używania opon zimowych lub zakładania łańcuchów.

Valle d’Aosta latem

przejażdżka rowerowa w górach

Aktywności jakie można uprawiać w Valle d’Aosta letnią porą są nieograniczone. Każdy znajdzie tu coś dla siebie. Oto kilka propozycji.

  • Trekkingi górskie o zróżnicowanym stopniu trudności. Znajdą się propozycje zarówno krótkich spacerów dla rodzin z dziećmi, jak i długich wędrówek dla wyjadaczy górskich.
  • Spacery po lodowcach. Lokalne agencje oferują mnóstwo tego typu wycieczek. Niedoświadczone osoby mogą wybrać się na lodowiec jedynie z przewodnikiem.
  • Wycieczki rowerowe. Ścieżki wędrowne idealnie nadają się na przejazdy rowerem. Ponadto w dolinie wytyczonych jest mnóstwo tras pod kolarstwo górskie, czy zjazdy wyczynowe typu downhiill.
  • Wspinaczka górska i skałkowa. Z tej formy aktywności mogą skorzystać zarówno doświadczeni wspinacze, jak i początkujący. Wiele miejsc oferuje kursy prowadzone przez wykwalifikowanych instruktorów.
  • Spływy kajakowe i raftingowe. Dużą popularnością cieszą się spływy w rzece Dora Baltea. Oferta jest bogata. Można wybrać się na spokojny rafting z rodziną, gdzie nurt tylko na początku delikatnie porywa. Są także trudniejsze propozycje dla wytrwałych, które wymagają już sporo wysiłku.

Valle d’Aosta zimą

chłopiec zjeżdżający na nartach

Co oferuje zimą Dolina Aosty? Narty oczywiście. Valle d’Aosta przyciąga o tej porze roku rzesze pasjonatów sportów zimowych. Warto skorzystać z atrakcji, jakie oferują nam poszczególne regiony. Poniżej przydatne informacje dotyczące poszczególnych ośrodków narciarskich.

  • Monterosa. Obszar obejmujący 3 doliny, znajduje się na wysokości od 1212 a 3275 metrów n.p.m. Na terenie ośrodka znajdują się 33 wyciągi, a łączna długość tras narciarskich wynosi 180 kilometrów. Poza narciarstwem zjazdowym, można także tutaj uprawiać heli-ski, czyli zjazd po zboczu po wyskoczeniu z helikoptera. Na niższych partiach znajdują się doskonale przystosowywane trasy do narciarstwa biegowego, a także snowparki pełne wyskoczni oraz ramp.
  • Pila. Ośrodek, który oferuje głównie trudne, wymagające trasy. Teren jest osłonięty przed silnym wiatrem.
  • Cervinia. Ośrodek słynący z trasy narciarskiej, która wiedzie przez lodowiec i jest stosunkowo długa (ok. 7 km).
  • La Thuile. Średniej wielkości ośrodek narciarski, który zawiera 85 km tras i 37 wyciągów. Połączony jest z terenem narciarskim po francuskiej stronie – La Rosière.

Największe atrakcje Doliny Aosty

Park Narodowy Gran Paradiso

schronisko w górach

Najstarszy Park Narodowy we Włoszech, obejmujący dwa regiony: Dolinę Aosty i Piemont. Nazwa pochodzi od szczytu Grand Paradiso (4061 m n.p.m.), który góruje nad dolinami. Na terenie parku znajduje się mnóstwo szlaków trekkingowych, zarówno dla rodzin z dziećmi, jak i bardziej doświadczonych miłośników gór. Jest też wiele propozycji dla fanów wspinaczki wysokogórskiej. Wzdłuż ścieżek można spotkać ciekawe okazy zwierząt, między innymi kozice, koziorożce, czy świstaki. Szczegółowe informacje na temat tutejszej fauny i flory można zaczerpnąć w jednym z centrów informacyjnych parku: Cogne, Valsavarenche oraz Rheme-Notre-Dame.

Wodospady Lillaz w Cogne

Malownicze wodospady robią piorunujące wrażenie o każdej porze roku. Latem są idealnym miejsce na ucieczkę przed upałami. Z łatwością można wspiąć się na szczyt wodospadów, skąd rozpościerają się widoki na dolinę Cogne. Odważniejsi serwują sobie skoki do wody. Jeśli chcecie uniknąć tłumów, to najlepiej wybrać się tutaj jesienią, kiedy otoczenie nabiera złotych barw. Porą zimową wodospady są odwiedzane przez alpinistów, którzy próbują swoich sił we wspinaczce po zamarzniętej wodzie.

Szlaki wysokogórskie Alta Via 1 i Alta Via 2

Alta Via 1 i Alta Via 2 to łącznie ponad 300 km szlaków wysokogórskich, które wiodą po Dolinie Aosty, przebiegając u stóp Mont Blanc, Gran Paradiso, Monte Rosa i Matterhorn.  Każdego roku, we wrześnie odbywa się tu najtrudniejszy na świecie bieg gigantów (Tor des Geant). W 2019 roku uczestnicy mieli za zadanie przebiec dystans 450 km, z przewężeniami 32 000 m. Biegnie się bez przerwy. Zeszłoroczny zwycięzca pokonał trasę w 72 godziny.

Wielka Przełęcz Świętego Bernarda

krzyż w górach

W czasach starożytnych prowadziła tędy rzymska droga Via delle Gallie, a do 1946 roku był to najważniejszy trakt handlowy. Swego czasu przełęcz stanowiła jedyny szlak komunikacyjny łączący Włochy z Północną Europą. Obecnie właściwa droga wiedzie w tunelu pod Alpami. Natomiast wielbiciele alpejskich krajobrazów mają możliwość przejechania się przełączą w okresie od czerwca do października. Trasa jest w wówczas otwarta dla ruchu samochodowego. Przejażdżka jest nie lada przeżyciem. Poza podziwianiem pięknych widoków warto po drodze odwiedzić siedzibę fundacji Barry, która w sezonie letnim gości psy rasy Bernardyn.

Kolejka Skyway Monte Bianco

Kolejka Skyway Monte Bianco

Przejazd kolejką Skyway jest bez wątpienia największą atrakcja turystyczną w regionie. Podróż zajmuje kilkanaście minut. Stacja początkowa znajduje się w miejscowości Courmayeur, na wysokości 1034 m n.p.m. Pierwsza stacja to szczyt w masywie Mont Blanc – Punta Helbronner (3466 m). Został tu wybudowany taras widokowy, z którego roztaczają się malownicze krajobrazy alpejskie. Chętni mogą pojechać kolejką jeszcze dalej, aż do miejscowości Chamonix we Francji. Wybierając dłuższy wariant, będziecie mieli okazję podziwiać dwa lodowce: La Mer de Glace i Aiguille du Midi. Informacje na temat rozkładu kolejki oraz cen biletów znajdziecie tu: https://www.montebianco.com

Les Combes

Urocza i sielska wioska, która znajduje się nieopodal Parku Narodowego Gran Paradiso. Otoczona lasem i szczytami, w tym między innymi: Ruitor, Emilius, Mont Falère, czy Becca di Nona. To nie tylko idealna miejsce na wypoczynek i relaks w otoczeniu natury, ale także fantastyczna baza wypadowa w góry. Miejscowość Les Combes była ulubionym letnim kierunkiem Jana Pawła II. Papież spędził tu także swoje ostatnie wakacje. Ku jego czci został otworzony szlak górski nr 4, wiodący z  Les Combes (1333 m) do Croux de Bouque (1720 m n.p.m.). Można się nim przejść od maja do października. Na szczycie znajduje się drewniany krzyż.

Aosta

Aosta ruiny

Mawia się, że Aosta to taki Rzym Alp. Historia tego miasta sięga odległych czasów. W V wieku p.n.e. dolina została zasiedlona przez Celtycki lud Sallasów. W 25 roku p.n.e. obszar został podbity przez Rzymian, którzy stworzyli tu stolicę regionu o nazwie: Augusta Pretoria Salassoru (dzisiejsza Aosta). Po dziś dzień zachowało się mnóstwo zabytków jak chociażby: teatr, mury miasta, cmentarz, mosty, czy akwedukt. Cała ta architektura nadaje temu miejscu niezwykły klimat, który sprawia, że czujemy się tu po części jak w starożytnej stolicy Włoch.

Forteca w Bard

Valle d’Aosta to raj dla wielbicieli historii. W czasach średniowiecza powstało tu mnóstwo potężnych budowli obronnych, czy komunikacyjnych. Z tras narciarskich można podziwiać majestatyczne zamki oraz fortece. Wiele z nich to ruiny, jednak kilka skarbów zachowało się. Dla turystów udostępnione do zwiedzania są m.in. następujące obiekty: Zamek w Issogne, Quart, Fenis, Sarre, czy Verres. Najbardziej znany zamek usytuowany jest w Bard. Fortecę wzniesiono w VI wieku na skale, w strategicznej części miasta. Niestety obiekt został doszczętnie zniszczony przez Napoleona, podczas podboju półwyspu w XVIII w. Zamek został odbudowany, a kilkanaście lat temu zmieniono go w muzeum. Ciekawostką jest, iż  kręcono tutaj niektóre sceny do filmu Avengers: Age of Ultron.

Gressoney

Jeśli jakimś cudem znudzą się Wam typowo alpejski klimaty, to warto udać się do sąsiedniej Dolony Gressoney. Będzie to fantastyczne doznanie kulturowe. Tereny te są zamieszkiwane przez plemiona alemańskie. Mieszkańcy posiadają  odrębny dialekt oraz wyjątkowe obyczaje. Gressoney słynie także z oryginalnej zabudowy architektonicznej, a także z własnych wyrobów. Wytwarza się tu między innymi tradycyjne, wełniane obuwie. Miejsce to usytuowane jest nad lodowcem Lyskamm. Dookoła roztaczają się bajeczne krajobrazy.

Dolina Aosty z dzieckiem

rodzina w górach

Valle d’Aosta ma wiele do zaoferowania także dla rodzin z dziećmi. Istnieje tu wiele szlaków, po których można się poruszać z wózkiem. Jest także mało wymagające ścieżki dla najmłodszych. Oto kilka propozycji.

Jezioro Prarayer

Jeśli planujesz rodzinny wyjazd do Doliny Aosty, nie możesz ominąć tego miejsca. Jezioro Prarayer jest sztucznym zbiornikiem wodnym, znajdującym się na wysokości 2000 m n.p.m. Dookoła wiedzie szlak pieszy, który idealnie nada się na spacer z małymi dziećmi, czy z wózkiem. Nie ma wzniesień, droga jest ubita. Poza podziwianiem pięknych krajobrazów można wypatrzyć po drodze wystającą z wody wieżę zatopionego kościoła. Przejście całej trasy zajmuje około godziny. Na końcu ścieżki znajduje się schronisko, w którym serwowane są tradycyjne, alpejskie przysmaki. Wytrawni pasjonaci gór mogą z tego miejsca rozpocząć wspinaczkę w wyższe partie Alp.  Szlak jest otwarty od 1 czerwca do 30 września.

Chamois

Sielskie miasteczko, pozbawione ruchu samochodowego. Można tutaj dojechać kolejką linową z Antey-Saint-Andre. Już sam przejazd jest dla maluchów nie lada atrakcją. W Chamois rozpoczyna się szlak pieszy do La Magdeleine, wzdłuż którego zamontowane zostały różne zabawy dla najmłodszych. Jego łączna długość to 3,6 km. Motywem przewodnim gier jest energia. Droga wiedzie po płaskim, można poruszać się także z wózkiem.

Taras panoramiczny w Pre Saint Didier

Szlak wiedzie pod górkę, ale nie jest wymagający (małe dziecko można wnieść w nosidełku). Przejście zajmuje około godziny (długość w jedną stronę to 3 km, przewyższenie 180 m). Sam szlak nie jest spektakularny krajobrazowo, ale widoki z miejsca docelowego wędrówki robią już wrażenie. Przed oczyma roztacza się panorama masywu Mont Blanc. Konstrukcja punktu widokowego wystaje ze skały na 12 metrów i znajduje się na wysokości ponad 160 m nad rzeką!

Dolina Clavalité

Idealne miejsce na odpoczynek z dziećmi. Panuje tu iście sielski klimat. Szlak wiodący wzdłuż doliny nie jest wymagający, można bez problemu poruszać się z wózkiem. Jego długość to 2,5 km. Wielbiciele trekkingów mogą odbić z głównej ścieżki na trasy pnące się w górę. Jedną z atrakcji tego miejsca jest malownicze, turkusowe jezioro.

Ru Neuf

Malowniczy szlak, pozbawiony wzniesień. Jego długość wynosi 8 km. Po drodze znajduje się naturalna skałka wspinaczkowa, a także ławki ze stołami. Zaprawienie miłośnicy gór mogą odbić od głównej ścieżki i wspiąć się na pobliski szczyt Punta Chaligne (2665 m n.p.m).

Przysmaki Doliny Aosty

ser Fontina

Valle d’Aosta, ze względu na swoją lokalizację jest dość specyficznym miejscem na mapie kulinarnej świata. W lokalnej kuchni wyraźnie czuć wpływy sąsiednich krajów: Szwajcarii oraz Francji. Jako, że jest to rejon górski, to potrawy są treściwe, pożywne i sycące. Oto kilka przysmaków.

  • Tortino di riso alla valdostana. Ciasto ryżowe z ozorem wołowym.
  • Mocetta. Dobrze przyprawione, dojrzewające mięso kozy. Mocettę jada się z chlebem żytnim, ma lekko słodkawy posmak.
  • Fontina. Królowa alpejskich serów. Robiona z pełnego mleka. Dojrzewa w chłodzie przez 3-4 miesiące. Młodszy ser jada się jak większość klasycznych serów, czyli w formie kanapek, czy jako przystawkę. Natomiast starszy doskonale się topi. Używa się go przede wszystkim do lokalnego fondee.
  • Teteun. Solone, mocno ziołowa krowie wymiona, gotowane w specjalnie do tego przeznaczonych formach. Gotowy przysmak kroi się jak szynkę, na cieniutkie plasterki i serwuje do kanapek.
  • Genepa. Ziołowa nalewka, która po sutym posiłku doskonale wpływa na układ trawienny, a przy tym rozgrzewa. Miejscowi twierdzą, że napój ten ma także właściwości wzmacniające.

Ciekawostki z Doliny Aosty

samochód Ape marki Piaggio

  • Walki krów. Te zwierzęta nie tylko dają mleko na pyszne regionalen sery, ale także dostarczają rozrywki mieszkańcom.  Temat walk krów często jest tematem numer jeden w lokalnych gazetach. Największym zainteresowaniem cieszą się bitwy nocne odbywające się w dolinie latem.
  • W Azji większość ludzi porusza się na skuterach, natomiast w Valle d’Aosta praktycznie każda rodzina posiada samochód Ape marki Piaggio. Aby móc jeździć tym trójkołowym pojazdem nie trzeba mieć żadnych uprawnień, więc nikogo nie dziwi widok nastolatka za kierownicą.
  • Bianco na dzień dobry. Tak jak w całych Włoszech dzień rozpoczyna się od espresso, tak w Dolinie Aosty, szczególnie w małych lokalnych knajpkach, pija się o poranku białe wino.
  • Wtorek najważniejszym dniem tygodnia. Tego dnia odbywa się targ, na który tłumnie przybywają wszyscy mieszkańcy regionu. Ponadto w każdy wtorek prezydent przyjmuje interesantów z wnioskami, skargami, prośbami.

Najwyższe… w Valle d’Aosta

  1. Na granicy Doliny Aosta i depertamentu Haute Savoie we Francji znajduje się najwyższy szczyt Europy, czyli Mont Blanc (4810 m n.p.m.). Imponująca góra jest jednym z aż 42 czterotysięczników leżących w tym regionie Włoch.
  2. Na lodowcu Plateau Rosa, u stóp Matterhor ieści się tutaj najwyżej położone muzeum w Europie – Una montagna di lavoro. Do muzeum można dostać się kolejką linową z miejscowości Breuil – Cervinia. Miejce to poświęcone jest robotnikom, którzy budowali tą kolejkę w latach trzydziestych XX wieku
  3. Prié blanc jest najwyżej uprawianą winoroślą w Europie ( 1200 m n.p.m.). Produkuje się z niej wino Valle d’Aosta Blanc de Morgex et de La Salle, którego tradycja sięga VIII w.
  4. W miejscowości Courmayeur, znajduje się Giardino Alpino Saussurea, czyli najwyżej położony ogród botaniczny w Europie. Mieści się on na wysokości  ponad 2000 m n.p.m. i zawiera ok. 800 gatunków roślin z całego świata. Ogród można zwiedzać od czerwca do września, jednak najlepszym czasem jest połowa lipca, kiedy wszystko kwitnie.

Zdjęcia pochodzą ze strony Pixabay.pl