Góry Słonne – przystanek na drodze w Bieszczady

Góry Słonne są częstym przystankiem na trasie w Bieszczady. Nic w tym dziwnego, jest to bowiem miejsce uważane przez niektórych za jedno z najdzikszych i najbardziej naturalnych miejsc w Polsce. Takich zakątków niezmienionych ludzką ręką mamy już coraz mniej, tym bardziej więc warto je zobaczyć na własne oczy. Góry te cechują się niezwykłą fauną i florą, a także niespotykanymi nigdzie indziej formacjami skalnymi. Z tymi terenami wiąże się także wiele ciekawych historii i legend, zarówno tych potwierdzonych, jak i tych, które powinniśmy brać z przymrużeniem oka. Przyjrzyjmy się bliżej tym niezwykłym terenom.

Położenie geograficzne Gór Słonnych

Góry Słonne są pasmem górskim podlegającym Górom Sanocko-Turczańskim w Karpatach Wschodnich. Pasmo Gór Słonnych rozciąga się w kierunku z północnego zachodu na południowy wschód. Ciekawy jest fakt, że obszar Gór Słonnych nie został nigdy dotąd dokładnie zdefiniowany. Zazwyczaj przyjmuje się, że termin ten określa teren na wschód od Doliny Sanu i na północ od Leska aż po Olszanicę. Ten wariant jest stosowany najczęściej. Mówi się jednak także, że Góry Słonne rozciągają się od Doliny Sanu po Dolinę Wańkówki, a także do Doliny Strwiąża i Magurę Wańkową.

Przyjmuje się, że początkiem Gór Słonnych jest przełom Sanu między Trepczą, a Międzybrodziem, a ich koniec jest pomiędzy Olszanicą, a Ropieńką.

Góry Słonne dzielimy na trzy części. Grzbiet główny stanowią kulminacje: Moczarki (572 m n.p.m.), , Słonny (668 m n.p.m.), Słonna (639 m n.p.m.), Przysłup (658 m n.p.m.), Kamionka (631 m n.p.m.). Część południowo-zachodnia nazywana jest Pasmem Olchowieckim i składa się ze szczytów: Orli Kamień (518 m n.p.m.), Granicka (575 m n.p.m.), Paproć (503 m n.p.m.). Trzecia część Gór Słonnych to teren od Góry Sobień na wschód i na południe od głównego pasma. Ten teren obejmuje kilka wiosek – Bezmiechową, Rudenkę, Manasterzec. Wysokości bezwględne tych wiosek nie przekraczają 500 m n.p.m. i cechują się występowaniem terenów zabudowanych, pól, lasów i łąk.

Pochodzenie nazwy

Nazwa Gór Słonnych pochodzi od słonych źródeł, które wypływają z ich wnętrza. Źródła te są powszechnie znane i od stuleci wykorzystywane. Po raz pierwszy źródła te zostały opisane w dziele Stanisława Staszica „O ziemiorództwie Karpatów i innych gór i równin Polski”. Największe zagęszczenie solanek występuje w obrębie szczytu zwanego Na Opalonym. Ciekawostką jest fakt, że badacze doliczyli się tutaj aż 78 słonych potoków. Z tutejszych solanek już od średniowiecza pozyskiwano sól, wykorzystując popularną wówczas metodę warzenia. Pierwszym plemieniem pozyskującym tu sól byli celtyccy Anartowie. Obecnie zawartość soli to około 11%, jednak jeszcze w okresie II wojny światowej pojawiały się informacje o pozyskiwaniu soli w celach zarobkowych.

Ciekawy jest również fakt, że pod ziemią występują nie tylko solanki, ale także złoża ropy naftowej, która była tu wydobywana już w 1886 roku.

Fauna i flora Gór Słonnych

Teren Gór Słonnych objęty został Parkiem Krajobrazowym Gór Słonnych. Park ten ma powierzchnię 513,92 km2. W rejonie Parku Krajobrazowego znajduje się kilka rezerwatów – Dyrbek, Polanki, Buczyna w Wańkowej, Na Oratyku i Góra Sobień.

Teren Gór Słonnych jest w 73% porośnięty kompleksami leśnymi. Pomiędzy lasami dają się zauważyć pola uprawne, łąki i pastwiska. Prowadzone są na nich wypasy owiec i kóz, czasami bydła. Teren Gór Słonnych obejmuje też rejony wsi dzisiaj już nieistniejących, po których pozostały jednak stare dzrewa owocowe objete ochroną Parku Krajobrazowego.

Na terenie Parku występuje roślinność piętrowa. Piętro regla dolnego powyżej 500 m porastają przede wszystkim lasy bukowe i bukowo-jodłowe i charakterystyczne dla żyznej buczyny karpackiej runo leśne. Nieco wyżej, do wysokości 500 m w piętrze pogórza rosną buczyny karpackie i grądy wschodniokarpackie. Na terenie Parku nie brakuje też dolin rzecznych, porośniętych wiklinowymi zaroślami i olszynką karpacką. Co ciekawe, Góry Słonne porasta aż 900 gatunków roślin naczyniowych i 68 gatunków górskich. To świadczy o naturalności tutejszego środowiska, jego dzikości i nieskazitelności. Występują tu także typowe gatunki wschodniokarpackie, takie, jak np. czosnek zielonawy, kłosownica pierzasta czy miodownik melisowaty. Okolice Serednicy znane są z występowania drzewiastych form cisa.

W Parku Karjobrazowym Gór Słonnych możemy spotkać niedźwiedzie brunatne, wilki, żbiki, wydry czy dziki. Są tu także orły przednie, orliki krzykliwe czy jastrzębie i puchacze uralskie.

Co ciekawego warto zobaczyć w okolicy?

Sanok

Sanok jest miastem przez wielu nazywanym bramą w Bieszczady. Choć stąd do ich serca jeszcze daleka droga, obserwujemy tutaj prawdziwie bieszczadzkie krajobrazy i klimat. Przebywając w tym miasteczku warto odwiedzić Muzeum Historyczne, w którym mieści także Muzeum Zdzisława Beksińskiego. Największą atrakcją Sanoka jest jednak Muzeum Budownictwa Ludowego, największy tego typu skansen w Polsce. Zobaczymy tu stare chaty bojkowskie, łemkowskie, wiele z nich zostało przeniesione z okolicznych wsi. Wewnątrz chat zobaczymy oryginalne wyposażenie pozwalające nam wyobrazić sobie, jak wyglądały dawne życie na tych terenach.

 

skansen-w-sanoku.jpg

 

Sanok nazywany jest miastem Wojaka Szwejka, na rynku znajduje się nawet jego pomnik. Cieszy się on dużą popularnością wśród turystów, którzy robią sobie z nim zdjęcia. Na uwagę zasługuje także malowniczy rynek i punkt widokowy, z którego podziwiać możemy niezwykły widok na całą okolicę.

Wujskie

Pomiędzy wsią Wujskie, a Tyrawą Wołoską znajdują się najdłuższe serpentyny w Polsce. Cała trasa wznosi się i opada, prowadzi przez malowniczy las. Ten teren jest szczególnie doceniany przez motocyklistów. Ciekawostką może być fakt, że dopóki na drodze tej nie było asfaltu, zakrętów były znacznie więcej. Do lat 70.XX wieku droga ta liczyła sobie 42 serpentyny, dzisiaj mamy ich 15. Odwiedzając Góry Słonne, serpentyny powinny być jednym z punktów na naszej liście osobliwości do zobaczenia.

W Wujskiem każdego roku organizowany jest w maju Bieszczadzki Wyścig Górski, stanowiący jedną z rund Górskich Samochodowych Mistrzostw Polski. Przyciągają one miłośników motoryzacji z całej Polski.

Orli Kamień – ciekawostka historyczna

Orli Kamień jest najdalej na zachód wysuniętym masywem górskim w Górach Sanocko-Turczańskich. Ma wysokość 518 m n.p.m. i leży w zachodnim odcinku Pasma Olchowieckiego. Najbardziej charakterystycznym punktem masywu są Orle Skałki i Orli Kamień (546 m n.p.m.), od którego pochodzi nazwa tego szczytu. Aby dostać się na Orli Kamień, swoją wycieczkę musimy zacząć na Białej Górze, będącej jedną z dzielnic Sanoka. Wychodzi stąd znana ścieżka przyrodnicza. Po drodze spotkamy pozostałości po czasach wojny w postaci okopów. Znajduje się tutaj także tzw. Linia Mołotowa ze śladami po bunkrach.

Powyżej Orlego Kamienia znajduje się szczyt Gwiazda. Jego nazwa pochodzi od wyrytej na skale gwiazdy radzieckiej. Wyryto tu także dwa nazwiska pochodzące od żołnierzy radzieckich, którym udało się uciec z obozu jenieckiego w Olchowcach. Tutaj wedlug danych historycznych mieli oni swoją kryjówkę. W tych rejonach znajduje się także cieszącą się złą sławą Góra Cichości. Panuje tutaj złowroga cisza, którą dopełnia ponury widok połamanych przez burze drzew.

Góra Sobień

Aby dotrzeć na Górę Sobień , należy z Sanoka kierować się w kierunku Przemyśla. Łatwo tu trafić w drodze w Bieszczady, niektórzy uważają nawet Górę Sobień za bramę bieszczadzką. Z góry roztacza się niezwykły widok na okolice. Kiedyś na szczycie góry wznosił się okazały zamek warowny. Historia mówi, że w roku 1417 przebywał tu sam Władysław Jagiełło. Mało kto wie, że ślub króla Jagiełły z Elżbietą Granowską odbył się właśnie w Sanoku, a dokładniej, w klasztorze Franciszkanów. Legendy mówią, że w ruinach zamku straszy czarna i biała dama. Co ciekawe, Biała Dama straszy w innych godzinach, Czarna w innych, a czasem straszą jednocześnie. Oczywiście, jest to legenda, ale niewątpliwie dodaje ona uroku i tajemniczości temu miejscu. Każdego roku przybywa tutaj wielu śmiałków, którzy próbują przekonać się, ile prawdy jest w tej niezwykłej legendzie. Jak dotąd, nikomu nie udało się spotkać przemykających przez zamek Dam.

Góra Sobień od 1970 roku jest Rezerwatem Przyrody.

Szlaki turystyczne

W Górach Słonnych wyznaczono wiele szlaków turystycznych. Z Sanoka wiedzie szlak czerwony, prowadzący przez Białą Górę (518 m n.p.m.) na Orli Kamień i Słonną (639 m n.p.m.), a następnie na Przysłup (658 m n.p.m.), Rakową, Chwaniów, Roztokę aż w kierunku Pogórza Przemyskiego do Przemyśla.

Szlak żółty jest szlakiem spacerowym, prowadzi z Sanoka na Orli Kamień. Idealnie nadaje się na przyjemną niedzielną wycieczkę.

Niebieski szlak nazywany jest Szlakiem Architektury Drewnianej. Rozpoczyna się w Sanoku i prowadzi przez Międzybrodzie na Orli Kamień, dalej na Mrzygłód, Ulucz, Dobrą, Holuczków, Słonną, Granicką z powrotem do Sanoka.

Szlak zielony jest szlakiem zaczynającym się w Załużu aż po Przysłup (658 m n.p.m.).

W Górach Słonnych znajduje się wiele tarasów widokowych, z których przy dobrej widoczności mamy szansę nawet na dostrzeżenie bieszczadzkich szczytów. Z tarasów widokowych możemy podziwiać także niezwykle malowniczą Dolinę Sanu.

Szlak Ikon

Szlak Ikon prowadzi biało-niebieskim szlakiem wzdłuż Doliny Sanu. Prowadzi z Sanoka aż do Uluczu, gdzie znajduje się najstarsza cerkiew drewniana w Polsce. Cały szlak ma aż 70 km, a w jego trakcie spotkamy 10 cerkwi i 2 muzea. Sa to najcenniejsze obiekty sakralne Szlak przeznaczony jest do turystyki pieszej, ale także rowerowej, konnej czy górskiej i szosowej, niektórzy pokonują ją, przepływając malowniczą doliną Sanu. Najciekawszym punktem trasy jest Muzeum Ikon w sanockim Muzeum Historycznym. Warta uwagi jest także katedra w Sanoku, Muzeum Budownictwa Ludowego, cerkiew w Międzybrodziu, w Tyrawie Solnej, Hłomczy, Łodzinie, Dobrej Szlacheckiej i Uluczu. Trasa prowadzi dalej do Siemuszowej, potem do cerkwi w Sanoku-Olchowcach. Tym, co rzuca nam się w oczy podczas wędrówki Szlakiem Ikon są fantazyjne kształty skalnych wychodni, których tutaj nie brakuje właściwie w rejonie całych Gór Słonnych.

 

dolina-sanu-sanok.jpg

 

Podobnym szlakiem jest także Szlak Doliną Osławy. Jest on przeznaczony dla osób zmotoryzowanych, wiedzie przez kilkanaście słynnych miejscowości, w których możemy obejzreć cenne zabytki sakralne. Jadąc tym szlakiem, odwiedzimy m.in. Zamek Kmitów, cerkiew w Zagórzu, cerkiew w Rzepedzi i wiele innych interesujących obiektów. Ta trasa wiedzie do samego serca Bieszczad, prowadzi przez Cisną i Baligród, kończy się w Lesku. Całkowita długość tego szlaku to aż 176 km. Wycieczką tą trasą może być rozłożona na kilka dni, stanowiąc ciekawą propozycję na weekendowy wyjazd z rodziną.

Czy warto odwiedzić Góry Słonne?

Góry Słonne stanowią bardzo interesujący cel turystycznych wypraw. Trudno nazwać je Bieszczadami, z pewnością jednak są do nich pewnego rodzaju wstępem. Już sam spacer Doliną Sanu przyniesie nam mnóstwo wspaniałych wrażeń. Słonne Góry to miejsce warte zobaczenia po drodze w Bieszczady, ale też jako cel sam w sobie.

Z tymi terenami wiąże się wiele ciekawych legend i podań, historii i opowiadań. Warto poznać je przed wyjazdem w te malownicze tereny. Park Krajobrazowy Gór Słonnych cechuje się niezwykłymi okazami przyrody, interesującymi ustępami skalnymi, które sprawiają, że nie sposób pomylić tego terenu z jakimkolwiek innym. Z pewnością warto odwiedzić Góry Słonne, by zobaczyć te piękne, dzikie tereny.

Zdjęcia pochodzą z serwisu pixabay.pl