Góry Złote, czyli Rychlebské hory

Rychlebské hory – budowa geologiczna, podział i położenie geograficzne

Góry Złote (Rychlebské hory, a dawniej Rychleby lub Rychlebské pohoří) jest to pasmo górskie Sudetów Wschodnich, należące do Polski (po polskiej stronie stosuje się nazwę Góry Złote, do których wlicza się również Góry Bialskie) oraz do Czech (po czeskiej stronie używana jest jedna nazwa Rychlebské hory). Masyw Gór Złotych rozciąga się od Przełęczy Płoszczyna do Przełęczy Ramzovskiej. Można przyjąć, że Góry Złote w zasadzie tworzą trójkąt o narożach, które stanowią trzy przełęcze:

• Przełęcz Kłodzka – 483 m n.p.m.;

położona po stronie polskiej, w jej południowo – zachodniej części. Odkryte siodło Przełęczy Kłodzkiej oddziela od siebie Sudety Środkowe i Sudety Wschodnie.

• Przełęcz Ramzovska – 759 m n.p.m.;

położona po stronie czeskiej. Oddziela Góry Złote od Masywu Keprníka, oraz Morawy od Śląska po czeskiej stronie.

• Przełęcz Płoszczyna – 817 m n.p.m.;

przełęcz znajdująca się na granicy polsko – czeskiej, oddziela Góry Bialskie od Masywu Śnieżnika. Po stronie czeskiej przełęcz bywa nazywana Kłodzką Bramą, a po stronie polskiej często spotyka się nazwę Przełęcz Morawska.

Najwyższy szczyt po czeskiej stronie (Rychlebské hory) to Smrek, położony na wysokości 1123 m n.p.m. Po polskiej stronie Sudetów Wschodnich najwyższy szczyt Gór Złotych to (według większości źródeł) Postawna (1117 m n.p.m.). Jak widać po najwyższych szczytach – nie są to góry wysokie, wymagające. Pod względem turystycznym – trasy są łagodne, dla osób w każdym wieku, zarówno na spacery jak i na wyprawy rowerowe.

Góry Złote, czyli czeskie Rychlebské hory to jedno z najdłuższych pasm górskich w całych Sudetach. Rozciągają się one na długość ok. 55 km . Większa ich część, bo aż 35 km, znajduje się po polskiej stronie. Góry Złote są jednym z najciekawszych pasm górskich w całych Sudetach. Ich grzbietem przebiega polsko – czeska granica.

Podział Gór Złotych

Góry Złote podzielone są na 3 części:

• część zachodnią, która jest najniższa i najszersza ze wszystkich części. Znajduje się ona między Przełęczą Kłodzką i Przełęczą Różaniec. Główny masyw górski tej części to Jawornik Wielki;
• część środkową, rozciągającą się od Przełęczy Różaniec do Przełęczy Lądeckiej, charakteryzującą się łagodnymi zboczami. Jej najwyższy górski masyw to Borówkowa;
• część południową, która jest stosunkowo wąska i bardzo skalista. Jest najbardziej stroma i najdłuższa ze wszystkich części, rozpoczyna się od Przełęczy Lądeckiej i ciągnie aż do Przełęczy u Trzech Granic, wzdłuż polsko – czeskiej granicy.

Budowa geologiczna Gór Złotych

Góry Złote należą do pogranicza Sudetów Zachodnich i Wschodnich. Biorąc pod uwagę budowę geologiczną, Góry Złote zbudowane są ze skał metamorficznych – w większej części z gnejsów i łupków łyszczykowych, a także z elementów zawierających inne skały, m.in. granaty i paragnejsy. Powstanie masywów górskich Gór Złotych określa się jako wynik erozji, wietrzenia i depozycji na skałach krystalicznych, które doprowadziły do utworzenia glinnych pokryw.

Do powstania w tym rejonie sporej ilości kamieniołomów przyczyniło się bogactwo i różnorodność skał, jakie niosą za sobą Rychlebské hory.

Bardzo długo w rejonie Gór Złotych wydobywano m.in. bazalty (rejony Lutyni) oraz gnejsy (w rejonie Radochowa). Do dziś wydobywa się w rejonie wapienie krystaliczne oraz granity. Region Gór Złotych chwali się również spektakularnym rozwojem górnictwa, zwłaszcza jeśli chodzi o złoto i arsen w rejonach Złotego Stoku.

Kolejnym atrybutem regionu jest obecność wód mineralnych (obecnie znajduje się tu 7 źródeł termalnych) siarczkowo – fluorkowych, o temperaturze osiągającej 44 stopnie Celsjusza. Obecnie wody termalne są jednym z najważniejszych magnesów turystycznych dla kuracjuszy przebywających w Lądku Zdroju.

Góry Bialskie, Góry Złote i Rychlebské hory – czyli niemałe zamieszanie

Góry Bialskie jest to pasmo górskie, położone w Sudetach Wschodnich. Ich klasyfikacja nie jest jednoznacznie ustalona. Wyodrębniane są one jako osobne pasmo górskie łańcucha Sudetów jedynie przez geografów i badaczy polskiego pochodzenia, a i tutaj nie wszyscy są zgodni.

Niektórzy badacze uważający Góry Bialskie za osobne pasmo górskie Sudetów Wschodnich. Według nich, pasmo Góry Bialskie położone jest między Przełęczą Płoszyna, a małą wsią o nazwie Bielice. Z kolei na wschód od Bielic mamy pasmo Góry Złote (czeskie Rychlebské hory). Jednym z argumentów przedstawiających słuszność tej tezy jest fakt, że są one pewnym górskim ewenementem. Mianowicie nie posiadają wyodrębnionego punktu centralnego (jak pozostałe górskie pasma) – zwornika. Mają zatem charakter zupełnie unikalny i powinny zostać wyodrębnione. Dodatkowo, Góry Bialskie różnią się znacznie wysokościami szczytów (zarówno jeżeli chodzi o najwyższy szczyt, jak i średnie wysokości pozostałych szczytów) i mikroklimatem od Gór Złotych. Szczyty są wyższe niż w Górach Złotych, klimat jest bardziej surowy, a zima dłuższa i bardziej sroga.

Inni badacze uważają z kolei, że Góry Bialskie są częścią Masywu Śnieżnika.

Jeszcze inni badacze i geografowie (w tym znaczna większość geografów po stronie czeskiej) Góry Złote i Góry Bialskie łączą, tworząc z nich tylko jedno pasmo i nazywając je po prostu Górami Rychlebskimi (Rychlebské hory). Do tego grona zalicza się także część polskich badaczy i geografów, m.in. prof. Jerzy Kondracki. Tutaj argumentem jest brak wyraźnie zaznaczonych granic na mapie pomiędzy tymi dwoma pasmami. Przyjmuje się zatem jedno pasmo górskie jako Rychlebské hory czy Złote Góry.

Góry Bialskie nazywane są Sudeckimi Bieszczadami i słusznie uznawane są za najbardziej dziki zakątek całych Sudetów. Stworzono tutaj dwa rezerwaty przyrody – rezerwat Puszcza Śnieżnej Białki, będący fragmentem pierwotnej puszczy jaworowej, oraz rezerwat Nowa Morawa o pierwotnym charakterze Puszczy Sudeckiej.

Góry Złote a złoto w okolicach Złotego Stoku

Od XIII do XX wieku w regionie wydobywano różne kruszce, m.in. złoto oraz arsen w okolicach Złotego Stoku. Od eksploatowanego cennego złota wzięła się właśnie nazwa Gór Złotych. W późniejszym okresie rozwinęło się tu górnictwo w różnej postaci. Do dziś nadal czynny jest jeden kamieniołom bazaltów w Polsce, jak i kilka kamieniołomów marmuru po stronie czeskiej. Na terenie Gór Złotych udostępniono do zwiedzania turystycznego dawną podziemną kopalnię żółtego kruszcu i arsenu w Złotym Stoku.

O ile nazwa polskiej strony gór wzięła się od cennego kruszcu, w Czechach nazwa gór to Góry Rychlebskie (Rychlebské hory). Ta nazwa pochodzi od Zamku Rychleby, który znajduje się po czeskiej stronie, w Dolinie Rakowej.

Góry Złote – turystyka i szlaki

W górach wyznaczono stosunkowo gęstą sieć szlaków – przebiegających przez prawie 130 km. Szlaki w większości mają przebieg łagodny, lecz znajdą się i te bardziej wymagające. Trasy występują w sporym zróżnicowaniu pod względem długości, oraz trudności podejścia. Sieć szlaków jest gęsta, a dodatkowym plusem Gór Złotych jest na pewno niewielka turystyczna popularność, co zapewnia relaks, ciszę i górski spokój.

Góry Złote a flora i fauna

Rychlebské hory są częścią powołanego w 1981 roku Śnieżnickiego Parku Krajobrazowego. Teren jest w większości zalesiony lasami zarówno iglastymi, jak i liściastymi.

W Górach Złotych występują w głównej mierze lasy mieszane, z dominacją buków i sosen. Góry Złote charakteryzuje bardzo bogate runo leśne, m.in. z popularną owocującą czarną borówką.

Świat fauny w Górach Złotych i Górach Bialskich jest typowy dla pozostałej części Sudetów. Jest jednak pewien atrybut, jakim poszczycić się mogą Rychlebské hory. Dzięki stosunkowo niskiemu zaludnieniu, bardzo dobre warunki życia ma tutaj zwierzyna płowa – występują tu m.in. sarny i jelenie. Góry Złote to także miejsce występowania dzików, jeży, borsuków oraz kun leśnych. Jeśli chodzi o gady, w rejonie występują licznie zaskrońce i traszki. Ornitologiczne region również jest bogaty – występują tutaj np. sowa włochata oraz krzyżodziób świerkowy.

Przez Góry Złote i Bialskie (czy też czeskie Rychlebské hory) przebiega europejski dział wodny. Główną i największą rzeką regionu jest Biała Lądecka, będąca dopływem Nysy Kłodzkiej. Do niej wpadają liczne rzeki, m.in. Morawka, Lutynia oraz Orliczka.

Rezerwat Nowa Morawa

Zarówno rezerwat Nowa Morawa, jak i Rezerwat Puszcza Śnieżnej Białki występują w Górach Złotych w ich południowej części. Nowa Morawa ma za zadanie ochronę dolnoreglowego lasu mieszanego, gdzie występują rzadkie już świerki sudeckie. W rezerwacie początek ma rzeka Morawka, która po 12 kilometrach uchodzi do Białej Lądeckiej. Rezerwat utworzono w 1971 roku, ma on ponad 22 hektary powierzchni. Położony jest na zboczach oraz wierzchołku Solca.

Rezerwat Puszcza Śnieżnej Białki

Rezerwat Puszcza Śnieżnej Białki sięga aż granicy państwowej z Czechami. Jest znacznie większy niż Rezerwat Nowa Morawa, ponieważ swoją powierzchnią obejmuje ponad 124 hektary (rezerwat w dzisiejszej formie utworzono w 1963 roku, natomiast już w 1937 roku istniał tutaj mniejszy rezerwat obejmujący powierzchnię 20 hektarów). Wytyczony zielony szlak turystyczny nie wchodzi wgłąb rezerwatu i prowadzi jego granicą, ale jest to wystarczające, aby podziwiać tak rzadkie już widoki dzikiej przyrody, w którą nie ingerował człowiek. W rezerwacie, w podszycie występują m.in. wawrzynek wilczełyko, róża alpejska czy marzanka wonna. Równie licznie w górach na terenie rezerwatu występują porosty. Obszar rezerwatu nosi nazwę Puszczy Jaworowej.

Warte odwiedzenia turystyczne zakątki i atrakcje

Główny Szlak Sudecki przebiegający przez Góry Złote

Trasa długiego szlaku sudeckiego częściowo wytyczona została przez Góry Złote. Główny Szlak Sudecki łączy dwa największe ośrodki turystyczne w Górach Złotych, jakimi są Lądek Zdrój i Złoty Stok. Główny Szlak Sudecki im. Mieczysława Orłowicza oznaczony jest kolorem czerwonym i prowadzi od Świeradowa Zdroju do Prudnika.

Wytyczona trasa prowadzi przez Góry Izerskie do Szklarskiej Poręby, dalej przez Karkonosze do Karpacza, a stąd kolejnymi etapami są Rudawy Janowickie, Góry Kamienne i Góry Czarne. Następnie szlakiem wędrować można przez Góry Sowie, gdzie czeka na turystów Przełęcz Srebrna oddzielająca je od Gór Bardzkich. Dalej trasa prowadzi przez Góry Stołowe, do Kudowy – Zdroju oraz Duszniki – Zdroju. Kolejnym etapem szlaku są Góry Orlickie i Bystrzyckie, następnie Masyw Śnieżnika, Lądek-Zdrój, Góry Złote do Paczkowa i Góry Opawskie do Prudnika.

Szlak jest obszerny i długi, lecz omija niestety kilka ważnych szczytów, w tym szczyt Śnieżki oraz Śnieżnika. Długość szlaku to niecałe 450 km, a szacowany czas przejścia całości – ok. 130 godzin.

Jaskinia Radochowska

Położenie jaskini przyczyniło się do powstania jej nazwy – leży ona niedaleko wsi Radochów. Jaskinia jest dosyć spora, ma ułożenie poziome i jest udostępniona do ruchu turystycznego.

Z powodu sporego, niekontrolowanego ruchu turystycznego w jaskini w ubiegłym wieku, niestety część jej szaty naciekowej została doszczętnie zniszczona. Dlatego obecnie zwiedzanie jaskini, odpowiednio zabezpieczonej, możliwe jest wyłącznie z przewodnikiem, po wyznaczonej trasie o długości ok. 200 m. Zwiedzanie jaskini trwa ok. 40 minut, a w jej wnętrzu panuje stała, niska temperatura, wynosząca ok. 8 – 9 °C.

Jaskinia położoną u podnóża Bzowca, w dolinie potoku Jaskiniec, Do 1966 roku (do odkrycia Jaskini Niedźwiedziej) była uważana za najdłuższą jaskinię w Sudetach.

Dolina Białej Lądeckiej

Góry Złote oferują również malownicze doliny – a wśród nich Dolina Białej Lądeckiej. Położona jest w południowo – zachodniej Polsce w dwóch strefach Sudetów: środkowej i wschodniej. Dolina rozdziela Góry Złote od Wzgórz Rogówki i Masywu Śnieżnika. Rzeka Biała Lądecka tworzy w dolinie liczne meandry. Dolina w poprzek pocięta jest licznymi potokami, co bardzo zwiększa jej atrakcyjność turystyczną.

Uzdrowisko w Lądku Zdroju

Uzdrowisko położone w Lądku – Zdroju, charakteryzujące Góry Złote, już pod koniec XIX wieku stanowiło jedno z najczęściej odwiedzanych i najbardziej znanych uzdrowisk w Europie. Dzięki połączeniu łagodnego, górskiego klimatu Gór Złotych oraz obecności słynnych wód termalnych, uzdrowisko oferuje swoim kuracjuszom wypoczynek oraz uzdrownienie dla ciała i umysłu. Siedem termalnych źródeł, które tu występują, dostarcza słabo zmineralizowanej wody, mającej działanie lecznicze, wpływające zdrowotnie na stawy i kości, a także na obniżenie poziomu glukozy czy nieprawidłowego cholesterolu. Obserwowane jest także poprawa ogólnego samopoczucia i zdrowia. W okolicy wybudowane zostały liczne obiekty uzdrowiskowe wykorzystujące termalne źródła oraz bliskość gór, a także oferujące inne atrakcje, m.in. masaże, zabiegi zdrowotne, wycieczki górskie, opiekę rehabilitacyjną.

Przełęcz Lądecka

Przelęcz Lądecka położona jest na wysokości 665 m n.p.m. pomiędzy szczytami Borówkowa (900 m n.p.m.) i Maselnica (711 m n.p.m.), na granicy polsko-czeskiej. Znajduje się tutaj przejście do naszych sąsiadów, Czech, będąca połączeniem Javornika z Lądkiem-Zdrój. Na samej przełęczy znajduje się parking, z którego turyści wyruszają na górę Borówkową.

Przełęcz Kłodzka

Z turystycznego punktu widzenia, jest to bardzo ważna przełęcz jeśli chodzi o Góry Złote. Wybierana jest jako punkt wyjściowy m.in. na Kłodzką Górę. Występują tutaj liczne szlaki turystyczne, jak szlak niebieski ze Srebrnej Góry na Przełęcz Kłodzką, czerwony szlak rowerowy oraz szlak żółty turystyczny z Kłodzka.

Przełęcz Ramzovska

W rejonie przełęczy znajduje się znane czeskie zimowisko Ramzová, skąd prowadzi wyciąg krzesełkowy na Szerak. Od przełęczy prowadzą liczne szlaki turystyczne w Góry Złote i nie tylko, m.in. na szczyt Černava, Keprník, na Masyw Śnieżnika czy Obří skály.

Przełęcz Płoszczyna

Przez przełęcz Płoszczyna prowadzi ważna turystyczna droga ze Stronia Śląskiego do Starého Města (Morawy). Znajduje się tutaj także graniczne przejście do Czech.

Droga wije się serpentynami i prowadzi od Stronia Śląskiego, przez Starą Morawę, Bolesławów i Nową Morawę aż do Starého Města na Morawach. Wybudowanie całej drogi zleciła w XIX wieku bogata i mądra królewna Marianna Orańska, w której posiadaniu była większość okolicznych terenów. Droga zaczyna się w Kamieńcu Ząbkowickim i prowadzi przez Złoty Stok, Lądek-Zdrój, Stronie Śląskie i Bolesławów. Odcinek drogi od Bolesławowa do Przełęczy Płoszczyna nosi nazwę Drogi Morawskiej.

Zamek Rychleby

Zamek w Czechach, postawiony w XIV wieku na wysokości 420 m n.p.m., służął w średniowieczu do ochrony tzw. solnego traktu, czyli przejścia na Morawy. Niestety do dziś zachowały się jedynie ruiny, a zamek został zniszczony m.in. przez przemieszkujących w nim w XV wieku rozbójników. To od nazwy zamku po czeskiej stronie Góry Złote przyjęły nazwę Gór Rychlebskich (Rychlebské hory). Zamek położony jest nad doliną Račego potoku, na południe od Javorníka.

Uzdrowisko Lipová-lázně

Lipová-lázně to uzdrowisko w Górach Złotych po czeskiej stronie, położone na wysokości 531 m n.p.m., słynące z podgórskiego klimatu i czystego górskiego powietrza. Kuracjuszami są głównie osoby z zaburzeniami przemiany materii, a także z różnymi chorobami skóry.

Jaskinia Na Pomezí (Na pograniczu)

Niecałe 2 kilometry od uzdrowiska Lipová – lázně znajduje się warty odwiedzin, największy jaskiniowy system po stronie czeskiej pasma Gór Złotych. Jaskinie, znane już wcześniej, zostały przebadane całkowicie dopiero w roku 1949. Cały system jaskiniowy ma długość ok. 1870 m, a wytyczona turystyczna ścieżka przeznaczona do użytku turystycznego ma długość 390 m. Jaskinie powstały w wyniku działalności krasowej, w związku z tym ich cechami charakterystycznym,i są stosunkowo wąskie korytarze i szczeliny, a także bogata szata naciekowa. Wejście do systemu jaskiń jest płatne, warto również wcześniej zarezerwować termin zwiedzania.

Schronisko turystyczne „chata Paprsek”

Schronisko położone między pasmami górskimi: Gór Bialskich, Masywu Śnieżnika oraz Wysokim Jesionikiem. W okresie zimowym schronisko oferuje w okolicach trzy trasy zjazdowe dla narciarzy o długości od 1000 do 1300 m oraz trasy biegowe, w lato zaś turyści chętnie korzystają z wytyczonych szlaków turystycznych trekkingowych. W pobliżu leży bowiem skrzyżowanie trzech szlaków turystycznych. Co ciekawe, schronisko wybudowano w roku 1932, w ciągu zaledwie czterech miesięcy!

Pierwotna nazwa chaty brzmiała „Śląski Dom” (Schlesierhaus).

Przełęcz u Trzech Granic

Przełęcz u Trzech Granic położona jest w Górach Bialskich, na wysokości 1111 m. Znajduje się ona pomiędzy Smrekiem i Bruskiem. Nazwa pochodzi od ważnego historycznego miejsca – mianowicie było to rozdzielenie granic trzech krain: Śląska, Moraw i ziemi kłodzkiej.

Nýznerovské vodopády (Wodospady Srebrnego Potoku)

Znajdujące się w Dolinie Srebrnego Potoku, w czeskiej części Gór Złotych wodospady są pomnikiem przyrody, złożonym z trzech skalnych progów. Łączna wysokość wodospadów to 14 metrów (na odcinku 100 metrów), a najwyższy z nich opada z wysokości trzech metrów. System wodospadowych kaskad chroniony jest rezerwatem. Wodospady położone są na Srebrnym Potoku, tuż przed jego ujściem do Buczinskiego potoka.

Miejscowości i przejścia graniczne Góry Złote – Rychlebské hory

Góry Złote w swym obrębie nie posiadają wielkich miast, a najpopularniejsze turystycznie miejsca to Lądek Zdrój i Złoty Stok.

Po stronie polskiej główne miasta to m.in. wymienione już Złoty Stok i Lądek Zdrój, a także Stronie Śląskie. W mało zaludnionych okolicach najważniejsze sią następujące wsie: Bielice, Bolesławów (Góry Bialskie), Chwalisław, Radochów, Skrzynka, Stara Morawa (Góry Bialskie) oraz Stary Gierałtów.

Góry Złote po stronie czeskiej to następujące miejscowości: Bílá Voda, Branná, Hanušovice, Javornik (z opisanym zamkiem), Staré Město pod Sněžníkem, Lipová-lázně (z opisanym uzdrowiskiem), Ostružná, Petříkov, Ramzová, Staré Město, Stříbrnice.

U wschodnich podnóży Gór Złotych znajduje się pierwsze drogowe przejście graniczne, nazwane Paczków – Bilý Potok. Drugie przejście, tym razem jednak dla ruchu pieszego a nie samochodowego, położone jest w Travnej, a kolejne – powyżej Nowej Morawy, na Przełęczy Płoszczyna. Całkiem niedawno otworzono kolejne dwa przejścia przeznaczone dla turystów odwiedzających Góry Złote: jedno z Lądku Zdrój – do Černego Kouta na Przełęczy Karpowskiej, a drugie w Nowym Gierałtowie – do Uhelnej na Przełęczy Gierałtowskiej.

Lądek – Zdrój

Lądek -Zdrój jest największym turystycznym miasteczkiem Gór Złotych, jeśli chodzi o ich polską stronę. Miasto podzielone jest na dwie części: część zdrojową (uzdrowiskową) oraz część miejską (zamieszkałą). Warte odwiedzin turystycznych są tutaj na pewno:

• piękny rynek miejski z deptaczkiem i kamienicami wokół,
• kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny,
• kamienny most z pomnikiem św. Jana Nepomucena.

Dodatkowo, w części zdrojowej, wokół słynnego uzdrowiska wytyczono liczne spacerowe ścieżki, a Lądek Zdrój jest początkiem licznych szlaków prowadzących w Góry Złote.

Złoty Stok

Złoty Stok położony jest na północnych krańcach Złotych Gór. po polskiej stronie na Dolnym Śląsku. Najważniejszym turystycznym elementem miasta jest kopania złota. W okolicach Złotego Stoku znajduje się bowiem najstarszy górniczo – hutniczy ośrodek w naszym kraju, a ostatnią jego kopalnię zamknięto w 1961 roku. Wcześniej, przez ok. 700 lat eksploatacji bogatych złóż Złotego Stoku, pozyskano ok. 16 ton czystego kruszcu!

Inne atrakcje (poza popularnym muzeum), jakie warto zobaczyć w Złotym Stoku i jego okolicach, to:

• najwyższy w Polsce wodospad podziemny,
• stanowisko, w którym własnoręcznie można płukać złoto, oraz mennica (udostępniane w sezonie turystycznym),
• przepiękne malownicze rezerwaty przyrody, będące jedną z niewielu ostoi dzikich roślin i zwierząt: rezerwat Puszcza Śnieżnej Białki oraz rezerwat Nowa Morawa.

Złoty Stok, podobnie jak Lądek Zdrój, również jest początkiem wielu szlaków prowadzących w Góry Złote.

Kopalnia w Złotym Stoku – Muzeum Górnictwa i Hutnictwa Złota

W dawnej kopalni złotego kruszcu oraz arsenu w Złotym Stoku w 1996 roku utworzono Muzeum Górnictwa i Hutnictwa Złota, które przez turystów potocznie nazwane zostało kopalnią złota. Obejrzymy tutaj także jedyny w Polsce podziemny wodospad, i zobaczymy interesujące wystawy Średniowiecznego Parku Techniki (jedynego takiego w Europie, będącej repliką górniczej osady).

Wytyczona trasa turystyczna kopalni w Złotym Stoku obejmuje dwie sztolnie:

• Gertruda (500 – metrowy odcinek) gdzie udostępnione są historyczne mapy geologiczne, narzędzia i instrumenty używane przez górników, a także tygle czy piec do wytopu wydobytego kruszcu. Wystawa ukazuje też skały i minerały nie tylko wydobywane w okolicach Złotego Stoku, ale również inne przykłady z całego świata. Dzieciom na pewno spodobają się m.in. opowieści historyczne o wydobyciach złotego kruszcu, jak i bogaty skarbiec z ponad tysiącem sztabek złota, oraz laboratorium arszeniku.
• Czarna (700 m), oferująca niesamowite przeżycia już w praktyce. Tutaj też turyści zobaczą podziemny wodospad o wysokości 8 metrów, oraz mogą wziąć udział we własnoręcznym wybijaniu monety. W sezonie turystycznym można tutaj płukać złoto. Wielką atrakcją jest też zjazd z ośmio – metrowej zjeżdżalni, oraz przejażdżka podziemnym pomarańczowym tramwajem.

Góry Złote słusznie przejęły związaną ze złotem nazwę pochodzącą od tego niewielkiego miasteczka. Złoty Stok to może nie jedyne, ale na pewno największe w Polsce złote zagłębie – znajduje się tu prawie jedna trzecia żółtego kruszcu w całym kraju.

Trasa wytyczona w Muzeum Górnictwa i Hutnictwa Złota prowadzi również przez słynny Chodnik Śmierci – tutaj według legend poddawano karze śmierci górników, którzy podkradli z kopalni złoto. Podobno pod koniec II wojny światowej Niemcy ukryli w Złotym Stoku skarby III Rzeszy (w tym Bursztynową Komnatę), a jednym z prawdopodobnych miejsc ukrycia jest tajemniczy chodnik w kopalni.

Mając w planach zwiedzanie kopalni, należy pamiętać o zabraniu ciepłego ubrania – przez cały rok temperatura w muzeum wynosi ok. 7°C. W Złotym Stoku zabytki związane ściśle ze złotem i jego obróbką są wyeksponowane na specjalnie wytyczonej Miejskiej Trasie Turystycznej (jej przejście zajmuje niecałe 2 godziny) i Złotej Ścieżce (nieco ponad 2 godz.). Spacerowa ścieżka bogata jest w punkty widokowe oraz miejsca odpoczynku i relaksu. Trasy edukacyjne oznakowane są tablicami informacyjnymi z tłumaczeniem na cztery języki (polski, czeski, niemiecki oraz angielski).

Szczyty górskie

Najwyższy szczyt Gór Złotych to Smrek (1125 m), znajdujący się po czeskiej stronie. Kolejne szczyty to m.in.: Smrek Trójkrajny – 1107 m, Lví hora – 1040 m, Studniční vrch – 991 m, Kowadło – 989 m, Špičák – 957 m, Łupkowa ( Břidličný vrch) – 946m, Czartowiec – 944 m, Pasieczna – 928 m, oraz Medvědí kámen – 907 m.

Z kolei jeśli chodzi o Góry Bialskie, najwyższy szczyt to Travná hora (1120 m), znajdujący się również po czeskiej stronie. Kolejnymi szczytami są: Postawna (po stronie polskiej) – 1117 m, Brusek – 1116 m, Rudawiec – 1112 m, Czernica – 1083 m, Iwinka – 1079 m, Orlik – 1068 m, Sucha Kopa – 1055 m, Rude Krzyże – 1053 m, oraz Suszyca – 1047 m.

Często wybierane przez turystów szlaki górskie prowadzące przez Góry Złote to:

• na Górę Borówkową,
• na Trojak,
• na Cierniak,
• na Jawornik Wielki.

Kowadło

Kowadło jest szczytem położonym tuż przy polsko – czeskiej granicy. Położony jest na wysokości 988 m n.p.m., góruje nad niewielką wsią Bielice. Szczyt należy do Korony Gór Polskich. W związku z różnymi klasyfikacjami i podziałami jeśli chodzi o Rychlebské hory (Góry Złote a Góry Bialskie) nie jest jednoznacznie wskazany najwyższy szczyt Gór Złotych. Za najwyższy szczyt, w zależności od przyjętego podziału pasm górskich, uważany jest Brusek – 1116 m n.p.m., Postawna – 1117 m n.p.m., Travna Hora – 1119 m n.p.m., Smrek – 1123 m n.p.m… lub też właśnie Kowadło – 988 m n.p.m. (zaliczane jednak przez większość Polskich badaczy do osobnego pasma – Góry Bialskie). Wyjście na szczyt Kowadła rozpoczyna się we wsi Bielice.

Jawornik Wielki (Święta Góra)

Jawornik Wielki jest szczytem górskim w Górach Złotych po polskiej stronie tego pasma, znajdującym się wbrew nazwie na niewielkiej wysokości – 872 m n.p.m. Jednak pomimo, że nie przekracza nawet 100 m, jest on uznawany za najwyższy szczyt zarówno w zachodniej, jak i północnej części Gór Złotych. Znajduje się tutaj drewniana wieża widokowa, udostępniona dla turystów w 2009 roku (obecnie, od 2018 roku, jest niestety zamknięta).

Dodatkową atrakcją w okolicy szczytu są ruiny zamku wybudowanego w średniowieczu – Zamku Karpień. Na szczyt prowadzi niezbyt trudny szlak czerwony, rozpoczynający się w Lądku Zdroju. Dawniej wierzchołek uznawany był za siedzibę boga śmierci, ze względu na występowanie tutaj rud arsenu. Ze szczytu góry rozpościera się malowniczy widok na całe Sudety, Przedgórze Sudeckie, a także na Nizinę Śląską.

Trojak

Trojak to położony na wysokości 766 m n.p.m. szczyt Gór Złotych, górujący nad Lądkiem Zdrojem. Nie jest to najwyższy szczyt, ale posiada on wyjątkowy atrybut w postaci pięknego widoku ze szczytu – panoramy na całą Kotlinę Kłodzką. Na Trojaku położone są słynne, piękne gnejsowe skałki, m.in. Trzy Baszty, Trojan z Belwederem, Skalna Brama czy Skalny Mur z Szybem. Trojak często wybierany jest na cel wycieczek przez kuracjuszy stacjonujących w uzdrowisku w Lądku. Podejście nie jest trudne, a w dodatku bardzo malownicze.

Góra Borówkowa

Góra Borówkowa jest jednym z najwyższych szczytów Gór Złotych, położonym tuż przy polsko – czeskiej granicy. Wznosi się ona na wysokość 900 m n.p.m. Punktem wypadowym na Górę Borówkową jest Lądek Zdrój. Trasa o długości 8 km nie przysparza turystom żadnych trudności, jest lekka i przyjemna, wręcz spacerowa.

Sam szczyt zbudowany jest z gnejsów i pokrywa go niesamowicie bujna roślinność, w większości lasy. W okolicach szczytu – jak sama nazwa wskazuje – rosną obficie czarne borówki. Na szczycie postawiono wieżę widokową o wysokości ponad 25 metrów. Rozciągają się z niej przepiękne widoki, m.in. na Kotlinę Kłodzką oraz Pogórze Sudeckie. To tutaj odbywały się tajne spotkania członków Polskiej i Czechosłowackiej Solidarności (w tym znane historyczne spotkanie dotyczące powstania Wolnej Europy w 1987 roku, w którym brali udział m.in. Jacek Kuroń i Vaclav Havel.

Cierniak i Kalwaria na Cierniaku

Cierniak to szczyt położony na niewielkiej wysokości 592 m n.p.m., wznoszący się nad wsią Radochów i Doliną Białej Lądeckiej. Jest często wybieranym szczytem jeśli chodzi o pielgrzymki w Góry Złote. Najważniejszym punktem turystyki jest tutaj z XIX-wieczna kalwaria. Ze wsi Radochów prowadzi na szczyt ponad dwieście stopni (a dokładniej 214), które stawiano przez okres aż 150 lat przez pątników. Tuż pod szczytem, na wypłaszczeniu wzniesienia, postawiono w 1851 roku kapliczkę Matki Bożej Wspomożenia Wiernych oraz wymurowano stacje drogi krzyżowej. W pobliżu kaplicy od 1853 zamieszkiwał pustelnik, a tradycję tę kontynuowało 10 następnych pustelników. Kilkanaście lat temu osiedlił się tutaj kolejny pustelnik, przebywający w pustelni do dziś – brat Elizeusz.

Javornik i zamek Jánský vrch

Miasteczko Javornik położone jest w Czechach. Tuż nad nim piastowski książę Bolek I wybudował zamek Jánský Vrch, który początkowo pełnił funkcję obronnej warowni, a w późniejszych latach był wielokrotnie przekształcony, m.in. w późnogotycki pałac, a następnie barokową rezydencję. Będąc w okolicy Javornika, warto również odwiedzić czeskie Skalne Miasto.

Śnieżnik

Śnieżnik to najwyższy szczyt Masywu Śnieżnika, wznoszący się na imponującą jak na te góry wysokość 1426 m n.p.m. Śnieżnik jest to również najwyższy szczyt po polskiej stronie Sudetów Wschodnich. Charakterystyczna dla niego jest spora różnica wysokości pomiędzy Śnieżnikiem a innymi szczytami w okolicach, dlatego też sam Śnieżnik wyróżnia się znacząco ponad pozostałe szczyty. Do Masywu Śnieżnika zaliczane są przez niektórych geografów i badaczy Góry Bialskie.

Smrek Trójkrajny

Smrek Trójkrajny to polski szczyt, wznoszący się na wysokość 1107 m. Leży on na granicznym masywie górskim, który oddziela Polskę od naszych czeskich sąsiadów. Jego stoki porasta las naturalny, występuje tutaj również rzadki już skarłowaciały starodrzew. Szczyt, pomimo dosyć sporej wysokości (przyjmując teorię o separacji Gór Bialskich, jest drugim pod względem wysokości szczytem Gór Złotych)), należy do jednych z najbardziej płaskich szczytów w całych Sudetach. Zalicza się go albo do Gór Złotych, albo Bialskich (w zależności od opisanych powyżej teorii klasyfikacji pasm górskich).

Travná hora

Travná hora to szczyt położony w Czechach, lecz bardzo blisko Polski – leży ok. 100 m od polsko – czeskiej granicy. Nie wszystkie źródła są zgodne co do wysokości szczytu – wynosi ona 1125 lub 1120 m n.p.m. Travná hora jest najwyższym wzniesieniem Gór Bialskich. Góra jest terenem dzikim i nietkniętym ludzką ręką, dzięki czemu występują tutaj cenne i rzadkie gatunki flory i fauny. Nie ma żadnego szlaku prowadzącego na szczyt. Przez sam wierzchołek Travnej hory przebiega kontynentalny dział wód, oddzielający Morze Bałtyckie od Morza Czarnego.

Chcesz dowiedzieć się więcej o górach w Polsce?
Przeczytaj nasz artykuł – Góry w Polsce – Opis Pasm Górskich, Najwyższe Szczyty, Przewodnik turystyczny