Ornak – grzbiet w Tatrach Zachodnich

Położenie grzbietu

Ornakiem nazywany jest cały grzbiet górski, będący częścią polskich Tatr Zachodnich, i bocznym odgałęzieniem głównej grani Tatr. Masyw oddziela od siebie dwie doliny: Dolinę Pyszniańską (górną część Doliny Kościeliskiej) od Doliny Starorobociańskiej (będącej odgałęzieniem Doliny Chochołowskiej). Grzbiet szczytów Ornaku biegnie od Siwej Przełęczy do Iwaniackiej Przełęczy, a ponad doliny wznosi się on na względną wysokość 500-700 m. Zbocza góry przecinają liczne żleby, m.in. Żleb Ornaczański i Żleb Graniczniak, które w zimie tworzą spore zagrożenie lawinowe.

Grzbiet Ornaku charakteryzuje się kilkoma kulminacjami, do których należą:

  • Kotłowa Czuba (na wysokości 1840 m),
  • oddzielony od niej Kotłowym Siodłem wierzchołek Zadniego Ornaku (na wysokości 1854 m),
  • oddzielony od niego Ornaczańską Przełęczą wierzchołek Ornaku (na wysokości 1854 m), oraz
  • oddzielony od niego Wyżnią Ornaczańską Przełęczą Suchy Wierch Ornaczański (na wysokości 1832 m n.p.m.).

Pochodzenie nazwy grzbietu nie jest jasne, jednak prawdopodobnie ma to samo źródło co nazwa hali Ornak, która wzięła się od podhalańskiej nazwy orła – oreł. Smutna regionalna legenda głosi, że ów orzeł przeniósł kiedyś na sama górę kilkuletniego chłopca, a następnie upuścił go, czego skutkiem była śmierć chłopca.

Trochę o topografii, roślinności i historii

Topograficznie grzbiet tworzą skały metamorficzne, a także charakterystyczne dla tatr granity. Z kolei wierzchołek i północna część zbudowana jest z kwarcytowych piaskowców. Wierzchołki porośnięte są roślinami granitolubnymi, w tym trawiastą sit skuciną (jesienią barwiącą zbocza na złoto – czerwony kolor), boimką dwurzędową, dzwonkami alpejskimi i alpejskimi sasankami. Na zachodnim zboczu góry rośnie limba, i jest to najbardziej wysunięte na zachód jej znane naturalne skupisko. Sam wierzchołek jest skalisty i trawiasty.

Na wschodnich i zachodnich zboczach, w masywie, od XV do XIX wieku istniały kopalnie z rudami metali kolorowych, w tym miedzi, a następnie też żelaza. Prace wydobywcze zostały zakończone z powodu wyczerpania się złóż.

Sasanka alpejska

Rzadka limba

Widoki ze szczytu Ornaku

Dzięki temu, że cały grzbiet odsłonięty jest na znacznej jego długości, rozpościerają się stąd przepiękne i rozległe widoki. Pomimo jego niewielkiej jak na Tatry wysokości, jest cenionym punktem widokowym na Tatry Zachodnie. Od strony wschodniej roztacza się stąd widok na Krzesanicę (2122 m), Tomanowy Wierch (1977 m) oraz Smreczyński Wierch (2066 m). Za nimi widoczna jest rozległa panorama Tatr Wysokich, a poniżej widoczna Dolina Tomanowa. Obracając się bardziej w stronę południa, widzimy także dno Doliny Pyszniańskiej. Od południowej strony widoczne są też szczyt Bystrej (2248 m) i Starorobociański Wierch (2176 m). Od zachodu podziwiamy Trzydniowiański Wierch (1758 m), a poniżej niego cały pejzaż Doliny Starorobociańskiej, a dalej wiele szczytów Tatr Zachodnich.

Kilka ciekawostek o widocznych ze szczytu wzniesieniach i dolinach

  • Tomanowy Wierch, znany także jako Tomanowy Wierch Polski, nie jest dostępny turystycznie (zarówno szczyt, jak i cały jego obszar jest terenem ścisłego rezerwatu przyrody). Również Smreczyński Wierch nie jest dostępny i nie przebiega przez niego żaden szlak turystyczny Tatr (również znajduje się on na terenie obszaru ochrony ścisłej).
  • Smreczyński Wierch to miejsce najwyższego w Tatrach stanowiska występowania karłowatego modrzewia.
  • Nazwa Doliny Starorobociańskiej oraz Starorobociańskiego Wierchu ma ciekawą historię: pochodzi od „starej roboty”, która określa starą, nieczynną już kopalnię w Banistym Żlebie. Cały obszar doliny był kiedyś wypasany i wchodził w skład Hali Stara Robota.

Trasa 1. Punkt startowy: Dolina Chochołowska

Z Doliny Chochołowskiej trasa rozpoczyna się od parkingu na Siwej Polanie, ok. 20 minut drogi samochodem od Zakopanego (możliwy jest także dojazd busem). Aby wejść na Iwaniacką Przełęcz, po zakupie biletów na teren Parku Narodowego, od budki Tatrzańskiego Parku Narodowego idziemy 100 metrów, po czym wchodzimy na żółty i czarny szlak, kierując się w lewo i wkraczając na początek Doliny Starorobociańskiej. Idziemy wzdłuż Potoku Starorobociańskiego tak długo, aż docieramy do rozdroża szlaków, na którym kierujemy się zgodnie z żółtymi drogowskazami. Już po chwili od minięcia skrzyżowania szlaków, wychodzimy na Polanę Iwanówka, którą mijamy, wchodząc w las. Przejście zalesionym terenem nie trwa jednak długo, ponieważ już po chwili wychodzimy na otwartą przestrzeń. Teraz możemy już oglądać panoramy. Idziemy Doliną Iwaniacką, obok nas cały czas szumi Potok Iwaniacki. Po przekroczeniu Potoku, szlak zaczyna piąć się w górę, początkowo schodami z kamieni (tu uwaga – są strome i po deszczu lub śniegu bardzo śliskie), a następnie gruntową drogą o małym nachyleniu.

Na Iwaniackiej Przełęczy szukamy zielonego szlaku, który będzie kierował nas na grzbiet ornakowy (i ewentualnie dalej na Siwą Przełęcz). Szlak zielony prowadzi nas początkowo lasem świerkowym, pnąc się dosyć stromo do góry. Po wyjściu z lasu wreszcie odsłaniają się piękne tatrzańskie panoramy, a szlak, dalej stromo, prowadzi teraz wśród kosodrzewiny. Z każdym krokiem kosodrzewina staje się coraz bardziej rozrzedzona, aż wychodząc na otwarty teren, osiągamy Ornaku. Jego wierzchołkami możemy iść dalej, aż do Siwej Przełęczy, osiągając po drodze poszczególne kulminacje masywu i oddzielające je przełęcze. Siwa Przełęcz to miejsce, gdzie odchodzi również szlak czarny prowadzący do Doliny Starorobociańskiej (wejście nim opisane jest jako Trasa 2). Od Siwej Przełęczy możemy skierować się również na Starorobociański Wierch.

Jako pierwszy (wchodząc od tej strony) czeka na nas Suchy Wierch Ornaczański, który jest najniższą, północną kulminacją grzbietu. Jego wierzchołek jest łagodny, porośnięty niskimi trawami oraz kępami kosodrzewiny i interesującą (zwłaszcza jesienią) sit skuciną.

Od wierzchołka schodzimy w kilka minut na Wyżnią Ornaczańską Przełęcz (1825 m), i wkraczamy na następny wierzchołek, tytułowy Ornak (1854 m), zwany też Pośrednim Ornakiem. Jego szczyt przypomina nieco usypany przypadkowo stos głazów, a sam wierzchołek porośnięty jest trawą i ma nieco skalisty charakter. Z niego schodzimy dalej, gdzie wkraczamy na Ornaczańską Przełęcz (1795 m), tylko po to. by za chwilę wspiąć się wyżej na kolejne wzniesienie Zadniego Ornaku (1867 m), które jest najwyższym szczytem całego górskiego masywu Ornak.

Idąc dalej, od Zadniego Ornaku, dotrzemy do skalnego, porośniętego żółtymi porostami rumowiska Siwe Skały, a następnie zejdziemy do Kotłowego Siodła. Od przełęczy czeka nas krótka wspinaczka, aż osiągamy ostatni wierzchołek, wysunięty najbardziej na południe – Kotłową Czubkę (1840 m). Jeśli chcemy, możemy zejść dalej do Siwej Przełęczy, lub w tym miejscu zawrócić i pokonać drogę powrotną przez grzbiet Ornaku.

Trasa 2. Również z punktem startowym w Dolinie Chochołowskiej

Druga opcja wejścia prowadzi w zasadzie na Starorobociański Wierch (2176 m n.p.m.) i również zaczyna się na Siwej Polanie. Idziemy zielonym szlakiem na polanę Huciska, asfaltową drogą, wzdłuż Potoku Chochołowskiego. Za Polaną kierujemy się dalej, mijając liczne, ciekawe jaskinie – w tym słynną Zbójecką Dziurę – oraz, po lewej, mijając Wyżnią Chochołowską Bramę. Docierając na rozdroże szlaków, kierujemy się czarnymi znakami i wchodzimy do Doliny Starorobociańskiej. Od tego miejsca, idąc zagłębieniami Doliny Starorobociańskiej, prowadzi nas cały czas prosta, leśna droga. Na kolejnym rozwidleniu wybieramy czarny szlak – ponieważ żółty poprowadziłby na Iwaniacką Przełęcz. Szlak czarny prowadzi niewielkim nachyleniem w górę, aż docieramy do piętra kosodrzewiny i oczom ukazuje się Starorobociański Wierch. Od Siwej Przełęczy możemy krótkim trawersem osiągnąć Liliowy Karb, i dalej czerwonym szlakiem Starorobociański Wierch, lub też kierować się na masyw Ornaku.

Droga Chochołowską Doliną

Trasa 3. Punkt startowy: Dolina Kościeliska

Szlak przez tę dolinę uważany jest przez turystów za jedno z najbardziej malowniczych miejsc w Tatrach. Trasa jest przyjemna, łagodna i niezwykła pod względem widokowym. Natkniemy się na niej na znane schronisko Ornak, skąd odchodzą trasy na Smreczyński Staw, Iwaniacką Przełęcz oraz przez Dolinę Tomanową aż na wzniesienia Czerwonych Wierchów.

Z Doliny Kościeliskiej szlak rozpoczyna się na parkingu w Kirach. Rozpoczynamy drogę, kierując się zielonymi drogowskazami. Prowadzą nas one wzdłuż Potoku Kościeliskiego. Kierujemy się cały czas w stronę Polany Pisanej (możliwe jest również dojechanie na nią z Kir końskim zaprzęgiem). Przechodzimy na Smytnią Polanę, i po kilku minutach znajdujemy się już na hali Ornak. Hala Ornak od samych Kir to podejście, które zajmie ok. 1 h 30 min.

Spod schroniska na Hali Ornak idziemy dalej szlakiem żółtym, początkowo po terenie otwartym. Przekraczamy Pyszniański Potok i przechodzimy skrajem Wielkiej Polany Ornaczańskiej, a następnie skręcamy w las, i wreszcie ścieżką po kamiennych wygodnych stopniach. Początkowo nie jest stromo, ale podejście coraz bardziej zwiększa swoje nachylenie. Po tym wyczerpującym kondycyjnie podejściu, wychodzimy na Iwaniacką Przełęcz.

Z Iwaniackiej Przełęczy kierujemy się dalej tak, jak w opisanym powyżej szlaku od Doliny Chochołowskiej.

Uroki Kościeliskiej Doliny

Inne możliwości tras i dalszej wędrówki

Jako doskonały punkt startowy wypraw na masyw Ornaku często wybierane jest schronisko na Hali Ornak, znajdujące się w górnej części Doliny Kościeliskiej. Wchodząc najpierw do schroniska, a kolejnego dnia na wierzchołki, można skrócić dziennie pokonywane odcinki i dzięki temu wyruszyć na wyprawę np. z dziećmi.

Trasę z Ornaku osoby z ambicją i sporą kondycją mogą przedłużyć o wejście Główną Granią Tatr na Błyszcz (2159 m) i następnie na Bystrą (2248 m) po stronie sąsiedniej Słowacji. Jest to już jednak trasa długa i wymagająca. Trasę na masyw Ornaku często łączy się także z osiągnięciem szczytu Starorobociańskiego Wierchu.

Można wejść jedną trasą, a zejść inną – wykorzystując jako punkt Siwą Przełęcz lub Iwaniacką Przełęcz.

Ornak zimą

Tatry Zachodnie

Pasmo Tatr Zachodnich to jedno z trzech pasm górskich całego łańcucha tatrzańskiego. Położone jest w dwóch krajach – Polsce i Słowacji. Główny grzbiet Tatr Zachodnich leży pomiędzy Przełęczą Liliowe a Przełęczą Huciańską. Tatry Zachodnie to mniej odwiedzane przez turystów pasmo niż Tatry Wysokie (a zwłaszcza spokój można odnaleźć po stronie słowackiej). Większość szczytów Tatr Zachodnich (z wyłączeniem Rohaczy i Giewontu) jest łagodna i ma kształt kopy. Entuzjaści tego pasma Tatr wybierają je z powodu wielu wysokogórskich hal i nagich partii wierzchołkowych, które porośnięte są jedynie niskimi trawami. Dzięki temu roztaczają się z nich rozległe widoki na pobliskie szczyty i doliny.

Tatry Zachodnie to część Tatrzańskiego Parku Narodowego, na teren którego za wstęp pobierane są niewielkie opłaty przez TPN i Wspólnotę Leśna Uprawnionych Ośmiu Wsi. Jej własnością jest część pasma górskiego w rejonie Doliny Lejowej oraz Doliny Chochołowskiej i Kościeliskiej.

Tatry Zachodnie

Tatry Zachodnie