Turbacz – gdzie tkwi jego popularność?

Turbacz to najwyższy szczyt pasma górskiego Gorce, czyli należącego do Beskidów  Zachodnich. Nazwa Gorce najprawdopodobniej pochodzi od metody żarowej, która była sposobem na pozyskiwanie polan – gorzeć znaczy płonąć, palić się.  Wysokość Turbacza wynosi 1310 m n. p. m., jednak niektóre źródła podają 1314 m n. p. m. Zbudowany jest z naprzemiennych warstw skał osadowych pochodzenia morskiego zwanych fiszem karpackim.  Odchodzi od niego aż 7 górskich grzbietów: pasmo Gorce, grzbiet Mostownicy i Kudłonia, grzbiet Suchego Gronia, grzbiet Obidowca, grzbiet Średniego Wierchu, grzbiet Bukowiny Obidowskiej oraz grzbiet Turbaczyka.

W Turbaczu w paśmie Gorce splatają się znane szlaki turystyczne: zielony, żółty, czerwony i niebieski, których krajobraz składa się ze świerkowo-bukowych lasów, wartkich strumieni, stromych i łagodnych podejść oraz polan, a wszystko to w otoczeniu pobliskich Tatr i Pienin. Szczyt Turbacza można zwiedzać przez cały rok, ponieważ w każdym sezonie zachwyca swoim pięknymi, urokliwymi widokami, które są chętnie podziwiane przez cała rzeszę turystów z Polski i ze świata. Jedna z teorii mówi, że nazwa Turbacza pochodzi z języka wschodniorumuńskiego, którym to językiem określano potok w okolicy szczytu. Zaś samo słowo  „turbat” miało oznaczać tyle co wściekły czy szalony. Z kolei Władysław Orkan opisywał Gorce i czoło Turbacza, tłumacząc tym samym nazwę ostatniego, jako wiecznie otoczone turbanem mgieł oraz wiecznie poddane na działanie wichrów, czyli wietrznym turbacjom.

Szczyt Turbacza

Historia Turbacza

Góra będąca częścią pasma Gorce była popularna już w  XIX wieku, a o jej pięknie rozpisywał się sam Seweryn Goszczyński – pisarz i poeta polskiego romantyzmu. To on, jako jeden z  pierwszych literatów, wprowadził do literatury motywy tatrzańskie. Był nie tylko opiekunem Kazimierza Przerwy –Tetmajera, ale i wielkim propagatorem dorobku kultury narodowej. Mocno związany z Karpatami w poetycki sposób opisał Gorce w  swoich dziele – „Dzienniku Podróży do Tatrów”.

Czoło Turbacza przez wiele wieków porośnięte było smrekiem i nie wyróżniało się szczególnie wśród innych gór pasma Gorce. Dopiero od niedawna po nawałnicach, które zniszczyły lasy znów można podziwiać piękne górskie panoramy.

Czoło Turbacza

W trakcie II Wojny Światowej szczyt Turbacza, jak i inne wierzchołki należące do pasma Gorce, ukrywał oddziały partyzanckie, a budynki na Turbaczu, było niezwykle ważne ponieważ dawało azyl żołnierzom i umożliwiało misje kurierom.

Szlak Nowy Targ (Kowaniec) – Turbacz – 3 h 8 km

Nowy Targ -Kowaniec – Polana Brożek – Polana Sralówki – Hala Bukowina Waksmundzka – Wisielakówka – Turbacz

Trasa przez Gorce rozpoczyna od Nowego Targu,  a mianowicie w odległym o 4 km od centrum Kowańcu. Tam spod Kościoła pw. Matki BożejAnielskiej rozchodzą się szlak zielony i szlak żółty. Zielony szlak zaczyna się małym wąwozem,  a jego skrzyżowanie ze szlakiem niebieskim pozwala na podziwiane Tatr. Wiedzie on przez łatwą, bardzo malowniczą drogę na schronisko na Turbaczu i zajmuje około 3 godzin (w te i z powrotem 6 godzin). Stąd zielony szlak umożliwia podziwianie wspaniałej panoramy Tatr i całego pasma Gorce, szczególnie zjawiskowej o wschodach i zachodach słońca. Do ciekawostek należy fakt, że  kartografowie podczas sporządzania  popełnili błąd i nieodległa miejscowość Niedźwiedź pokrywała się ze szczytem Torbacza przez cały wiek.

Nowy Targ -Kowaniec – Polana Brożek – Polana Sralówki – Hala Bukowina Waksmundzka – Wisielakówka – Turbacz

Do Nowego Targu w kierunku Gorców można wybrać szlak żółty, nieco krótszy, bo wędrówka zajmuje ok. 2 godzin. Warto wybrać tę drogę, aby móc zobaczyć inne krajobrazy i poznać ciekawe miejsca. Przy rozwidleniu szlaku zielonego z żółtym znajduje się polana Wisielakówka. Swoją nazwę zawdzięcza złej sławie, ponieważ to tu niegdyś grzebano samobójców. Według starych wierzeń chowanie ich na cmentarzu wśród chrześcijan sprowadzało nieszczęścia na Gorce. Na tej  polanie istniał kiedyś budynek mogący pomieścić 25 osób, które istniało w latach 1924-25, który niestety spłonął i nigdy nie został odbudowany. Natomiast na  jego pogorzelisku postawiono Kaplice Papieską. Zgodnie z tradycją co roku w każdą drugą niedziele sierpnia odbywa się tu święto gór Gorce.

polana Wisielakówka

Inne szlaki na Turbaczu

Obidowa – Stare Wierchy – Turbacz – 16,7 km

Obidowa – Schronisko PTTK – Obidowiec – Turbacz – – Wisielakówka – Bukowina Miejska – Bukowina Obidowska – Obidowa

To kolejna trasa wiodąca na szczyt Turbacz i choć jest szybka do pokonania to prowadzi przez ostry grzbiet Gorce. Nad miejscowością Obidowa góruje Średni Wierch (1222 m), zaś przez nią samą wiedzie trasa  narciarstwa biegowego „Śladami olimpijczyków”.  Szlak ten przecina się z wejściem na szczyt Turbacza, a po drodze znajdują się aż dwa schroniska.

Inne szlaki na Turbaczu

Lubomierz Rzeki – Gorce – Turbacz – 16,6 km

Nowa Polana – Gorc Kamienicki – Wieża Widokowa – Przełęcz pod Przysłopem – Bulandowa Kapliczka – Polana Gabrowska – Hala Długa – Hala Wolnica – Turbacz

Trasa wiedzie przez szlak niebieski, a po drodze można napotkać rzeki Lubomierz  w dolinie Kamienicy Gorczańskiej, gdzie można podziwiać zabytkowe domki i  Kapliczką Bulandową.  Znajduje się tu również ośrodek wypoczynkowy oraz leśniczówka – dawna siedziba dyrekcji  Gorczańskiego Parku Narodowego. Z  kolei na okolicznej łące wiosną zakwita krokus spiski, tworząc wspaniałą fioletową scenerię. Na tym szlaku na  szczycie Gorce znajduje się wieża widokowa, skąd można podziwiać wspaniałe panoramy skąpane we wschodach i zachodach słońca.

Lubomierz Rzeki – Gorce – Turbacz - 16,6 km

Rabka – Stare Wierchy – Turbacz – 15,8 km

Rabka Zdrój – Schronisko PTTK na Maciejowej – Obidowiec – Turbacz – Schronisko na Turbaczu

Trasa choć długa, to bardzo przyjemna. Daje możliwość zwiedzenia popularniej miejscowości turystycznej i uzdrowiskowej Rabki Zdrój. W niej warto zwiedzić chociażby Muzeum Górali i Zbójników, Państwowy Teatr Lalek „Rabcio” czy Muzeum Rekordów i Osobliwości. Szlak wiedzie również przez Bacówkę na Maciejowej – czyli kolejne miejsce w paśmie Gorce, w  którym można odpocząć, posilić się i podziwiać widoki. Na trasie w  okresie letnim turyści chętnie zrywają rosnące na niej jagody dojrzałe w tatrzańskim słońcu.

Łopuszna – Turbacz – 16,5 km

Łopuszna – Rąbaniska – Kiczora – Polana Gabrowska – Hala Długa – Turbacz –  Wisielakówka – Bukowina Waksmundzka – Tomusiowa – Łopuszna

Szlak w tej części pasma górskiego Gorce zaczyna się od Łopusznej, rodzinnej wsi ks. Józef Tischner i już tu czeka na zwiedzających kilka atrakcji. Można tu zwiedzić XV-wieczny późnogotycki  kościół drewniany pw. Świętej Trójcy i św. Antoniego Opata oraz dwór Tetmajerów z ok. 1790 r., który przez pewien czas należał do Leona Przerwy-Tetmajera. Na Polanie Gabroskiego z kolei można podziwiać bardzo rzadkie rośliny na obszarze Gorców m.in. kuklika górskiego. Z kolei Bukowina Waksmundzka to jedna z największych wśród polan gorczańskich. To z niej rozpościera się panorama m.in. na Tatry, Magurę Spiską, Kotlinę Nowotarską oraz na Pieniny z Jeziorem Czorsztyńskim. Po drodze znajduje się malowniczy Pucułowski Stawek, który zachęca o odpoczynku i obcowania z  naturą. Do schroniska Torbacz  można zawitać przez Halę Długą.

Łopuszna – Turbacz - 16,5 km

Kamera na Turbaczu – pogoda Turbacz

Kamery Turbacz ( 1310 m n. p. m.) ze względu na popularność jaką cieszy się ten szczyt przez cały rok dają widok panoramiczny na Gorce dostępny online. Ze względu na różne warunki pogodowe na szlakach i szczycie warto śledzić pogodę oraz podziwiać  widoki z  kamery. Dzięki obrazowi z kamery można  uniknąć wypadków zwłaszcza w zimie i okresie ulew,  a także  przygotować się do wędrówki przez szlaki Gorców.

Turbacz kamera: https://turbacz-gorce.webcamera.pl/.

Schroniska na Turbaczu

Schronisko PTTK im. Władysława Orkana na Turbaczu

Położone jest na wysokości 1283 m n.p.m. na skraju polany Wolnica, u szczytu Turbacza w paśmie Gorce. Po raz pierwszy wybudowano je w 1925 r, na polanie Wisielakówka i istniało do 1933 r. W roku tym w nocy listopadowej zostało podpalone prze kłusowników, którzy burzyli się przeciw konkurencyjnej dla nich turystyce. Na skraju Hali Długiej w 1934 r zaczęto budowę drugiego schroniska, jednak została ona  przerwana przez wybuch II Wojny Światowej. Surowego budynku zdążyli jednak używać przez krótki okres turyści.

Trzeci budynek budowano od 1953 r., a 1956 r.  uroczyście nadano mu imię Władysława Orkana. W jego pobliżu znajduje się Ośrodek Kultury Turystyki Górskiej PTTK, który przybliża turystom historię schroniska na Turbaczu i samą postać Orkana, opowiada o dziejach turystyki pasma górskiego Gorce oraz działalności ruchu oporu podczas wojny. W pobliżu znajduje się także hala Długa, na której wypasane są sezonowo  owce. Szczyt Turbacza zachęca również do korzystania ze szlaków turystyki rowerowej i konnej oraz ze ścieżek dydaktycznych. Z tarasu przed wejściem do budynku roztacza się piękna panorama Pienin i Tatr nad pagórami Podhala.

Schronisko PTTK im. Władysława Orkana na Turbaczu

Schronisko PTTK im. Czesława Trybowskiego na Starych Wierchach

Zlokalizowane jest na wysokości 968 m n. p. m. w zachodniej części Gorców, na grzbiecie ciągnącym się od Turbacza do Rabki. Pierwsze noclegi na Starych Wierchach działały już od 1932 r. jako niewielki, drewniany budynek z pokojami dla 23 osób, werandą, kuchnią i strychem. W trakcie II Wojny Światowej zostało rozkradzione, jednak dalej przyjmowało nielicznych turystów.

Drugie obecnie działające budowano od 1972 do 1794 r. i otrzymało imię Czesława Trybowskiego – inicjatora odbudowy schroniska i znanego działacza turystycznego. Oferuje 25 miejsc noclegowych i jest wyposażone w  ogrzewanie centralne oraz kanalizację. Widok ze schroniska obejmuje  panoramę  Tatr, Beskidu Wyspowego i niektórych szczytów Gorców, a przy dużej przejrzystości powietrza widać także Babią Górę.

Schronisko PTTK im. Czesława Trybowskiego na Starych Wierchach

Bacówka PTTK na Maciejowej

Znajduje  1 km na południowy wschód od szczytu Maciejowej (815 m n.p.m.), na wysokości 852 m n.p.m. na polanie Przysłop, na grzbiecie odchodzącym od Turbacza do Rabki. Mniej znane miejsce noclegowe Gorców przeznaczone do turystyki kwalifikowanej i powstałe w 1977r. Wystrój wnętrza stanowią rzeźby  absolwentów Liceum Sztuk Plastycznych im. A. Kenara z Zakopanego zawieszone na ścianach. W okolicy znajdują się dodatkowo dwa wyciągi narciarskie –  Maciejowa I i Maciejowa II. Ze schroniska można podziw piękną panoramę ciągnącą się od szczytu Wierchowej po Babią Górę.

Chcesz dowiedzieć się więcej o górach w Polsce?
Przeczytaj nasz artykuł – Góry w Polsce – Opis Pasm Górskich, Najwyższe Szczyty, Przewodnik turystyczny