Skale wspinaczkowe

Spis treści

Co to jest skala wspinaczkowa?

Skale wspinaczkowe, czyli inaczej mówiąc, skale trudności dróg skalnych to skale pozwalające na ocenę trudności danej drogi wspinaczkowej. Są używane przez osoby uprawiające wspinaczkę skalną. Wiele osób neguje poprawność skali, bo uznanie trudności danej grupy jest sprawą uznaniową. Najczęściej stopień trudności danej trasy jest oceniany przez osobę, która tę trasę przeszła i oceniła, a następnie trasą tą przeszły kolejne osoby, które zweryfikowały ocenę trudności trasy. Z tego względu te drogi wspinaczkowe, które są najrzadziej uczęszczane mogą być ocenione niedokładnie i nieobiektywnie. Tak, czy inaczej, skala trudności drogi wspinaczkowej pozwala na zorientowanie się, na ile trasa ta jest trudna i jakiego przygotowania wymaga. Skale wspinaczkowe pozwalają na oszacowanie trudności drogi, a także na porównanie swoich osiągnięć z osiągnięciami innych. Mają różne oznaczenia, niektóre używają w zapisie znaków rzymskich (I,II,III…), inne cyfr arabskich, jeszcze inne liter. Poznajmy kilka z tych skal.

Podział skal wspinaczkowych

Nie istnieje jedna poprawna skala trudności dróg wspinaczkowych. Większość wyróżnionych skal ma charakter ściśle lokalny, oznacza to, że są one stosowane i uznawane jedynie na terenie danego kraju lub danego rejonu, gdzie występują charakterystyczne warunki czy formacje skalne. Najogólniej mówiąc, skale wspinaczkowe można podzielić na letnie i zimowe.

Najczęściej stosowane skale wspinaczkowe

Skale wspinaczkowe letnie w większości przypadków odnoszą się do wspinaczki skałkowej. Najbardziej popularną i uniwersalną skalą jest UIAA stworzona przez Union Internationale des Associations d’Alpinisme – Międzynarodową Federację Związków Alpinistycznych.

UIAA

Powstała w końcu XIX wieku, prekursorem był Owen Glynn Jones. Skala ta uznawana jest za najbardziej uniwersalną, stosuję się ją do opisywania trudności dróg wspinaczkowych w wysokich górach, w szczególności w Alpach i Tatrach. UIAA opisuje trudność tras, które pokonuje się w sposób klasyczny, czyli bez sztucznych ułatwień. Oczywiście, spotyka się tutaj klamry i elementy asekuracyjne, służą one jednak nie ułatwieniu drogi, a zabezpieczeniu osoby wspinającej się przed upadkiem.

Jak wygladają poszczególne stopnie skali? Te drogi, których trudność oznaczona jest jako I są najprostsze, co wcale nie znaczy, że są łatwe. Mówimy tu przecież o górach wysokich, gdzie trasy wspinaczkowe są mocno eksponowane. Najtrudniejsza trasa w skali ma stopień XII. Jeśli przejście danej trasy wymaga sprzętu zimowego i umiejętności chodzenia po lodowcu, oprócz stopnia w skali UIAA podaje się także stopień nachylenia dla trudności śnieżnych i lodowych, a także stopień trudności według skali francuskiej.

Skala Tatrzańska

Tatrzańska Skala to jedna z dwóch najbardziej znanych i najczęściej stosowanych w Polsce skal. Jest stosowana głównie w Tatrach, utożsamiana jest często ze skalą UIAA. Wyróżnia się w niej VI poziomów trudności drogi wspinaczkowej.

Poziom I – tym stopniem określa się nieco trudne drogi wspinaczkowe, do których przejścia konieczne jest użycie obu rąk, przede wszystkim dla podtrzymania równowagi.

Poziom II – droga dość trudna, z koniecznością użycia obu rąd podczas wspinaczki. Często mówi się, że na tym poziomie wspinaczka jest porównywalna do wspinania się po drabinie.

Poziom III – to drogi trudne. Tutaj rozpoczyna się już prawdziwa wspinaczka, wymagane są już większe umiejętności i doświadczenie. Poziom III to według wielu profesjonalistów koniec zabawy, a początek prawdziwego wysiłku.

Poziom IV – drogi bardzo trudne, przeznaczone dla osób, które uczestniczą w kursach wspinaczkowych, nie są przeznaczone dla początkujących amatorów.

Poziom V – to drogi nadzwyczaj trudne.

Poziom VI – drogi skrajnie trudne, najtrudniejsze w całych Tatrach.

Warto dodać, że dla oznaczenia górnej lub dolnej granicy stopnia trudności, stosuje się znaki „+” i „-„.

Skala Kurtyki

To druga co do częstotliwości stosowania skala trudności drogi wspinaczkowej w Polsce. Za jej pomocą oceniana jest trudność drogi w skałkach. Stworzona została w latach 70. XX wieku przez Wojciecha Kurtykę, początkowo stosowana była przez krakowskich „kaskaderów”. Obecnie skala Kurtyki jest niemal zupełnie tożsama ze skalą Tatrzańską do stopnia VI. Powyżej VI stopnia do cyfry rzymskiej dodaje się kropkę i liczbę arabską, np. VI.2. Najtrudniejszą w tej skali trasę określa się jako VI8. Stopień VII Skali Tatrzańskiej to w skali Kurtyki stopień VI.1+, stopień VIII to w skali Kurtyki VI.3.

Skala Francuska

Najczęściej stosowaną w Europie jest Skala Francuska. Stopnie tej skali oznaczane są cyfrą arabską, do której dodane są litery a, b i c. Podobnie, jak w skali Kurtyki, do stopnia 6 skala Francuska jest tożsama ze skalą Tatrzańską. Różnicą jest tutaj fakt, że dla większej precyzji i dokładności oceny, do stopnia dodaje się także znak „+” i „-„. Jakie to ma znaczenie? Jeśli np. umiejętności osoby planującej wspinaczkę sięgają stopnia 5 i jest to dla niego ogromne wyzwanie, trasa 6+ może okazać się zbyt trudna i niebezpieczna.

Porównanie najczęściej stosowanych skal wspinaczkowych

Skale UIAA, Tatrzańska, Kurtyki i Francuska są do siebie podobne do pewnego stopnia, od pewnego z nich jednak znacząco się od siebie różnią. Przeanalizujmy różnice w poszczególnych stopniach skal, ujednolicając przy tym skalę UIAA i skalę Tatrzańską jako niemal identyczne.

I stopień we wszystkich tych skalach jest taki sam. Pierwsza różnica występuje w stopniu III skali Tatrzańskiej i Francuskiej, bo w skali Kurtyki stopień ten to III+ (nie ma stopnia III)

Stopień IV we wszystkich skalach jest ten sam. Różnica jest w stopniu IV+ skali Francuskiej i Kurtyki – w skali Tatrzańskiej stopień ten to V-.

Najwięcej rozbieżności zaczyna się przy stopniu VII- skali UIAA. Stopień VII- w skali UIAA to odpowiednik stopnia VI.1 w skali Kurtyki i 6b w skali Francuskiej.

Stopień VII skali UIAA to odpowiednik stopnia VI.1+ w skali Kurtyki i 6b+ w skali Francuskiej.

Dalej stopnie idą podobnym torem. Stopień VII+ UIAA t stopień VI.2 skali Kurtyki i 6c w skali Francuskiej.

Stopień V III w skali Tatrzańskiejto stopień VI2+ lub VI.3 w skali polskiej i 6c w skali Francuskiej.

Stopień VIII w skali Tatrzańskiej to odpowiednik stopnia VI.3 w skali Kurtyki i 7a w skali Francuskiej.

Stopień VIII+ w skali Tatrzańskiej to stopień VI.3+ w skali polskiej i 7a+ w skali Francuskiej.

Stopień IX- w skali Tatrzańskiej to, analogicznie, VI.4 i 7b lub 7b+ w powyższych skalach.

Stopień IX wg skali Tatrzańskiej to stopień VI.4+ w skali polskiej i 7c w skali Francuskiej.

Stopień IX+ wg skali Tatrzańskiej to stopień VI.5 w skali Kurtyki i 7c+ w skali Francuskiej.

Stopień X- wg skali Tatrzańskiej to stopień VI.5+lub VI.6 w skali Kurtyki i 7c+ w skali Francuskiej.

Dochodząc do stopnia X w skali Tatrzańskiej, mówimy o stopniu VI.6 w skali polskiej i 8b w skali Francuskiej.

Analogicznie, stopień X+ w skali UIAA to VI.6+ lub VI.7 wg Kurtyki i 8b+ w skali Francuskiej.

Przedostatni stopień skali Tatrzańskiej, czyli stopień XI- to wg Kurtyki VI.7+, a wg skali Francuskiej to 8c/8c+.

Ostatni stopień skali Tatrzańskiej, XI opisuje stopień VI.8 skali Kurtyki i 9a skali Francuskiej.

Skala Tatrzańska kończy się na wartości XI.Pozostaje jeszcze kilka stopni skali Francuskiej: 9a+, 9b, 9b+ i 9c. Te stopnie oznaczają ekstremalnie trudne trasy przeznaczone tylko i wyłącznie dla profesjonalistów.

Inne skale

Oprócz tych najczęściej występujących, istnieją również i są w użyciu inne skale. Przyjrzyjmy się im bliżej.

Skala Saksońska

Skala to odnosi się do oceny trudności tras wspinaczkowych w skałach piaskowcowych Europy Środkowej. W Polsce skalę tę najczyściej stosuje się w Górach Stołowych. Powstała w koncówce XIX wieku za sprawą Oscara Schustera, a jej pionierami byli wspinacze z Szwajcarii Saksońskiej, stąd nazwa skali. Jest to skala inna niż wszystkie, bo oprócz oceny trudności wspinaczki określa także ocenę skoków w skali 1 do 5. Różnica ta polega na tym, że wiele tras wspinaczkowych po skałach piaskowcowych wymaga przeskoku z jednej skały na drugą, taki oceny skoków są węc nieodzowne dla dokładnego oszacowania trudności trasy. Na początku istnienia skala była trzystopniowa, później dodano do niej dwa kolejne stopnie, a od roku 1906 ma już siedem stopni. Od stopnia VII mówimy już o podstopniach, np. VIIa, VIIb, VIIIa; a ostatnim stopniem jest XIIb.

W porównaniu do innych skal wygląda to następująco:

stopień VII a w skali saksońskiej to stopień V w skali Tatrzańskiej, 5.8 w skali YDS i V w skali Kurtyki
stopień VII b w skali saksońskiej to stopień V+ w skali Tatrzańskiej, 5.9 w skali YDS i V+ w skali Kurtyki
stopień VII c w skali saksońskiej to stopień VI- w skali Tatrzańskiej, 5.10a/5.10b w skali YDS i V+/VI- w skali Kurtyki

stopień V IIIa w skali saksońskiej to stopień VI w skali Tatrzańskiej, 5.10c w skali YDS i VI w skali Kurtyki
stopień VIII b w skali saksońskiej to stopień V+ w skali Tatrzańskiej, 5.10d w skali YDS i VI+ w skali Kurtyki
stopień VIII c w skali saksońskiej to stopień VII- w skali Tatrzańskiej, 5.11a w skali YDS i VI.1 w skali Kurtyki
stopień IXa w skali saksońskiej to stopień VII w skali Tatrzańskiej i 5.11c w skali YDS

stopień IXb w skali saksońskiej to stopień VII+ w skali Tatrzańskiej, 5.11d w skali YS i VI.2 w skali Kurtyki
stopień IXc w skali saksońskiej to stopień VIII- w skali Tatrzańskiej, 5.12a w skali YDS i VI.2+ w skali Kurtyki
stopień Xa w skali saksońskiej to stopień VIII+ w skali Tatrzańskiej, 5.12c w skali YDS i VI.3+ w skali Kurtyki
stopień Xb w skali saksońskiej to stopień IX- w skali Tatrzańskiej, 5.12d w skali YDS i VI.4 w skali Kurtyki
stopień Xc w skali saksońskiej to stopień IX w skali Tatrzańskiej, 5.13a w skali YDS i VI.4+ w skali Kurtyki

Skala Amerykańska

Jej inna nazwa to Yosemite Decimal System. Powstała w latach 30. XX wieku. Stworzyli ją wspinacze Sierra Club. W zamierzeniu skala ta opisuje trudne i długie trasy skalne w Sierra Nevada. Upraszczając, stopień 5.0 w tej skali to mniej więcej stopień II w skali Tatrzańskiej. Stopień 5.9-5.10 to stopień VI w skali Tatrzańskiej. Rozkład stopni pozwala na uświadomienie sobie, jaka trudnością cechują się tamtejsze drogi wspinaczkowe. Skala Amerykańska dopuszcza także podstopnie, określane przez dodanie litery do oznaczenia od stopnia 5.10a. Stopień 5.10a to odpowiednik stopnia VI- w skali Tatrzańskiej. 5.10b to stopień pomiędzy stopniami VI- i VI w skali Tatrzańskiej. Dalej wygląda to następująco:

stopień 5.10a to stopień VI- w skali Tatrzańskiej i V+/VI- w skali Kurtyki
stopień 5.10b nie ma swojego odpowiednika w skali Tatrzańskiej i VI- w skali Kurtyki
stopień 5.10c to stopień VI w skali Tatrzańskiej i VI w skali Kurtyki
stopień 5.10d to stopień VI+ w skali Tatrzańskiej i VI+ w skali Kurtyki
stopień 5.11a to stopień VII- w skali Tatrzańskiej i VI.1 w skali Kurtyki
stopień 5.11b to stopień VII w skali Tatrzańskiej i VI.1+ w skali Kurtyki
stopień 5.11c to stopień VII+ w skali Tatrzańskiej i VI.2 w skali Kurtyki
stopień 5.11d to stopień VIII- w skali Tatrzańskiej i VI.2+ w skali Kurtyki
stopień 5.12a nie ma swojego odpowiednika w skali Tatrzańskiej i VI.2+/VI.3 w skali Kurtyki
stopień 5.12b to stopień VIII w skali Tatrzańskiej i VI.3 w skali Kurtyki
stopień 5.12c to stopień VIII+ w skali Tatrzańskiej i VI.3+ w skali Kurtyki

stopień 5.12d odpowiada stopniowi IX- w skali Tatrzańskiej i VI.4 w skali Kurtyki
stopień 5.13a to stopień IX w skali Tatrzańskiej i VI.4+ w skali Kurtyki
stopień 5.13b to stopień IX+ w skali Tatrzańskiej i VI.5 w skali Kurtyki
stopień 5.13c nie ma swojego odpowiednika w skali Tatrzańskiej i VI.5+ w skali Kurtyki
stopień 5.13d to stopień X- w skali Tatrzańskiej i VI.5+/VI.6 w skali Kurtyki
stopień 5.14a to stopień X w skali Tatrzańskiej i VI.6 w skali Kurtyki
stopień 5.14b to stopień X w skali Tatrzańskiej i VI.6+ w skali Kurtyki
stopień 5.14c nie ma swojego odpowiednika w skali Tatrzańskiej i VI.7 w skali Kurtyki
stopień 5.14d to stopień X- w skali Tatrzańskiej i VI.7+ w skali Kurtyki
stopień 5.15a to ostatni stopień skali Amerykańskiej, odpowiednik stopnia XI skali Tatrzańskiej

Stopnie początkowe, do 5.10 do drogi łatwe i umiarkowanie łatwe. Od stopnia 5.10 zaczynają się podstopnie oznaczone literkami: 5.10a, 5.10b, 5.10c itd. Im wyższa jest liczba, tym droga jest trudniejsza.

Skala Ewbank (Australijska)

Skala Ewbank stworzona została w 1960 roku przez Johna Ewbank’a, a stosowana jest w Australii, RPA i Nowej Zelandii. Skala ta bierze pod uwagę wiele czynników, np. trudności techniczne trasy, jakość i rodzaj skały, ekspozycja czy elementy asekuracyjne. W zestawieniu ze stopniami innych skal wspinaczkowych wygląda to następująco:

Stopień 11 skali Ewbank to stopień 5.3 skali YDS, II skali Tatrzańskiej i II skali Kurtyki
Stopień 12 skali Ewbank to stopień 5.4 skali YDS, II+ Tatrzańskiej i II+ Kurtyki (w skali Kurtyki nie ma III stopnia)
Pomiędzy stopniem 12 a 13 skali Ewbank znajduje się III stopień skali Tatrzańskiej
Stopień 13 skali Ewbank to 5.6 skali YDS, IV Tatrzańskiej i IV Kurtyki
Stopień 14 skali Ewbank to 5.7 skali YDS, V- Tatrzańskiej i IV+ Kurtyki
stopień 15 skali Ewbank to stopień V- w skali Kurtyki
stopień 16 skali Ewbank to stopień 5.8 w skali YDS, V w skali Tatrzańskiej i V w skali Kurtyki
stopień 17 skali Ewbank to stopień 5.9 w skali YDS, V+ w skali Tatrzańskiej i V+ w skali Kurtyki
stopień 18 skali Ewbank to stopień 5.10a w skali YDS VI- w skali Tatrzańskiej i V+/VI- w skali Kurtyki
stopień 19 skali Ewbank to stopień 5.10b w skali YDS i VI- w skali Kurtyki
stopień 20 skali Ewbank to stopień 5.10c w skali YDS, VI w skali Tatrzańskiej i VI w skali Kurtyki
stopień 21 skali Ewbank to stopień 5.10d w skali YDS, VI+ w skali Tatrzańskiej i VI+ w skali Kurtyki
stopień 22 skali Ewbank to stopień 5.11a w skali YDS, VII- w skali Tatrzańskiej i VI.1 w skali Kurtyki
stopień 23 skali Ewbank to stopień 5.11b w skali YDS, VII w skali Tatrzańskiej i VI.1+ w skali Kurtyki
stopień 24 skali Ewbank to stopień 5.11c w skali YDS, VII+ w skali Tatrzańskiej i VI.2 w skali Kurtyki
stopień 25 skali Ewbank to stopień 5.12a w skali YDS i VI.2+/VI.3 w skali Kurtyki
stopień 26 skali Ewbank to stopień 5.12b w skali YDS, VIII w skali Tatrzańskiej i VI.3 w skali Kurtyki
stopień 27 skali Ewbank to stopień 5.12c w skali YDS, VIII+ w skali Tatrzańskiej i VI.3+ w skali Kurtyki
stopień 28 skali Ewbank to stopień 5.12d w skali YDS, IX- w skali Tatrzańskiej i VI.4 w skali Kurtyki
stopień 29 skali Ewbank to stopień 5.13a w skali YDS, IX w skali Tatrzańskiej i VI.4+ w skali Kurtyki
stopień 30 skali Ewbank to stopień 5.13c w skali YDS, IX+ w skali Tatrzańskiej i VI.5+ w skali Kurtyki
stopień 31 skali Ewbank to stopień 5.13d w skali YDS, X- w skali Tatrzańskiej i VI.5+/VI.6 w skali Kurtyki
stopień 32 skali Ewbank to stopień 5.14a w skali YDS, X w skali Tatrzańskiej i VI.6 w skali Kurtyki
stopień 33 skali Ewbank to stopień 5.14c w skali YDS i VI.7 w skali Kurtyki
stopień 34 skali Ewbank to stopień 5.14d w skali YDS, XI w skali Tatrzańskiej i VI.7+ w skali Kurtyki
stopień 35 skali Ewbank to stopień 5.15a w skali YDS, XI w skali Tatrzańskiej i VI.8 w skali Kurtyki.

Skala brytyjska

Najbardziej skomplikowana ze wszystkich skal wydawać się może skala brytyjska. Jest to jedyna skala dwuczłonowa, składająca się ze skali przymiotnikowej i numerycznej.

Skala przymiotnikowa to pierwsza część wyceny, mówiąca nam o trudności drogi. Wpływ na nią ma całe mnostwo cech. Wśród znaczących czynników jest np. jakość skały, techniczne trudności, powaga, ciąg trudnośc czy ekspozycja i ryzyko niebezpiecznego lotu. Skala ta jest otwarta. Zaczyna się od E, czyli Easy – łatwo, a kończy w tym momencie na E11. Znajdują się tu takie stopnie, jak :

M od „moderate” czyli łatwo/umiarkowanie,
D od „difficult” czyli trudno,
HD od „hard difficult” czyli ciężko
VD od „very difficult” czyli bardzo ciężko
HVD od „hard, very difficult”, czyli bardzo ciężko i trudno
S od „severe” czyli poważnie
HS od „hard severe” czyli ciężko i poważnie
HVS od „hard very severe”, czyli ciężko i bardzo poważnie.

Połączenie części przymiotnikowej i numerycznej daje nam skalę Brytyjską służącą do opisu dróg tradowych. Zasadą jest, że jeśli wycena techniczna jest wysoka, np, E1 5c, to prawdopodobnie droga będzie raczej łatwa z jednym trudniejszym ruchem. Kiedy natomiast wycena techniczna jest niska, ale przymiotnikowa jest wysoka, to prawdopodobnie cała trasa będzie miała łatwe ruchy, ale pewne fragmenty będą poważne. W porównaniu do skali YDS wygląda to następująco:

5.2 w skali YDS to M w skali Brytyjskiej
5.2 w skali YDS to D w skali Brytyjskiej
5.5 w skali YDS to 4a VD w skali Brytyjskiej (III w skali Tatrzańskiej)
5.6 w skali YDS to 4b S w skali Brytyjskiej
5.7 w skali YDS to 4c HS w skali Brytyjskiej
5.8w skali YDS to VS w skali Brytyjskiej
5.9 w skali YDS to 5a HVS w skali Brytyjskiej
5.10a w skali YDS to E1 w skali Brytyjskiej
5.10b w skali YDS to 5b w skali Brytyjskiej
5.10c w skali YDS to- 6a w skali Brytyjskiej
5.10d w skali YDS to 5c w skali Brytyjskiej
5.11a w skali YDS to E2 w skali Brytyjskiej
5.11c w skali YDS to 6a E3 w skali Brytyjskiej
5.12a w skali YDS to E4 w skali Brytyjskiej
5.12c w skali YDS to 6b E5 w skali Brytyjskiej
5.13a w skali YDS to E6 w skali Brytyjskiej
5.13b w skali YDS to 6b w skali Brytyjskiej
5.13d w skali YDS to E7 w skali Brytyjskiej
5.14a w skali YDS to 7a w skali Brytyjskiej
5.14b w skali YDS nie ma odpowiednika w skali Brytyjskiej
5.14c w skali YDS to 7b E8 w skali Brytyjskiej
5.15a w skali YDS to 8a w skali Brytyjskiej

W jaki sposób należy korzystać ze skal wspinaczkowych?

Skale mają charakter czysto informacyjny. Początkujący amatorzy wspinaczki zwykle nie wiedzą, co oznacza 5.13d, VI 5 czy III przy nazwie trasy. Z czasem jednak przekonują się, że oznaczenia typu 5.14c czy III to nie tylko cyfry, ale mają one duże znaczenie. Biorąc pod uwagę, że jesteśmy średnio zaawansowanymi wspinaczami, chcemy podjąć wyzwanie – przejście trasy o wycenie 5.11d, co będzie dla nas ogromnym wysiłkiem. Wiemy, co znaczy to oznaczenie, potrafimy je rozszyfrować i na pewno nie porwiemy się na trasę o oznaczeniu 5.14a, skoro trasa o trudności 5.11d jest dla nas szczytem aktualnych możliwości. Działa to także w drugą stronę. Jeśli pokonaliśmy trasę 5.14b, z pewnością poradzimy sobie z trasą o oznaczeniu 5.13c, a trasa o wycenie 5.12d, III czy 5.12b będzie dla nas prosta. W taki sposób łatwiej jest sobie wyobrazić, na czym polega ta klasyfikacja. Numery idą po kolei: 5.13b, 5.13c, w innej klasyfikacji I, II, III itd. To bardzo logiczna klasyfikacja.

Z której korzystać, skoro jest ich tak wiele? Wszystko zależy od danej trasy, jej oznaczeń i lokalizacji. Jedna trasa będzie mieć oznaczenie VI.1, druga 5.13b. Dla nas ma to być jedynie sygnał, czego spodziewać się na trasie, jak bardzo niebezpieczna jest ta trasa i czego od nas wymaga. Zawsze, bez względu na to, czy jest to trasa o oznaczeniu 5.12b, 5.14b, III czy VI.6 – zawsze pamiętajmy o zdrowym rozsądku i uważności, a także o tym, by nie przeceniać swoich możliwości i wykazać się pokorą, której uczą nas góry. Każda trasa, nawet ta o trudności na poziomie III to wspinaczka, która wymaga od nas umiejętności i doświadczenia.

Zdjęcia pochodzą z serwisu Pixabay.pl

Post Views: 1 789