Góry Kaczawskie

Niepozorne, ale warte odwiedzin Góry Kaczawskie

Góry Kaczawskie – może i są mniej znane, może i nie są tak monumentalne jak Tatry (nawet najwyżej położone szczyty nie przekraczają 730 m n.p.m.), może nie są tak malownicze jak popularne Bieszczady (z powodu szeroko zakrojonej działalności człowieka w tym regionie), ale mają swój urok i zdecydowanie warto się tam wybrać. Gwarantujemy – niejeden się w nich zakochał… Góry i Pogórze Kaczawskie to fascynująca kraina. Wprowadzi Cię w świat dzikiej przyrody, spacerowych wycieczek pieszych lub rowerowych wypadów, pięknych krajobrazów. Region oferuje też mnóstwo dodatkowych atrakcji, np. poszukiwania złota czy zwiedzanie ruin zamków – jednym słowem, jest to jedno z najciekawszych do zobaczenia miejsc na mapie Polski.

Jeśli pomyślisz o górach, pierwszym skojarzeniem raczej nie będą Góry Kaczawskie. Mapa nie pokazuje gęstej sieci wytyczonych szlaków turystycznych. Na szczęście te wytyczone pozwalają na podziwianie najciekawszych wzniesień, a także innych atrakcji regionu. Przekonaj się sam i zawitaj w Górach Kaczawskich!

Położenie geograficzne Gór Kaczawskich

Góry Kaczawskie to pagórkowate pasmo górskie położone na Śląsku, w Sudetach Zachodnich. Góry Kaczawskie charakteryzują się łagodnymi zboczami górskimi i urozmaiconą linią grzbietów. Liczne górskie zbocza tego regionu funkcjonowały niegdyś jako kamieniołomy, co przekłada się na budowę terenu w postaci licznych wyrobisk. Najwyższym szczytem w Górach Kaczawskich jest Skopiec (724 m n.p.m.). Nie jest to do końca jednomyślny wniosek geografów: przez długi czas toczyły się spory, uwzględniające Okole (714 m n.p.m.), Maślak (720 m n.p.m.), Barańcem (723 m n.p.m.) i wreszcie Skopiec (724 m n.p.m.). Do dziś możemy napotkać na różnice w przewodnikach. Średnia wysokość pagórków tworzących Góry Kaczawskie to ok. 500 – 600 m n.p.m. Według podziału geograficznego, Góry Kaczawskie dzielą się na pasma: Północne z najwyższym Okolem (714 m n.p.m.), Południowe ze Skopcem (724 m n.p.m.), Małe z Szybowiskiem (561 m n.p.m.), oraz Góry Ołowiane z Turzcem (684 m n.p.m.). W Paśmie Wschodnim, położonym na lewym brzegu rzeki Kaczawy, wyróżniane są masywy: Poręby (671 m n.p.m.), Lubrzy (666 m n.p.m.) oraz Żeleźniaka (664 m.n.p.m). W tej części gór leży również wierzchołek Miłka (596 m n.p.m.).

Pogórze Kaczawskie wznosi się średnio na wysokości 300 – 400 m n.p.m., a jego najwyższym szczytem jest góra Ostrzyca Proboszczowicka (501 m n.p.m.).

Teren Wygasłych Wulkanów – jedyny w Polsce

Góry i Pogórze Kaczawskie określane są wspólnym mianem jako Kraina Wygasłych Wulkanów. Miliony lat temu to właśnie wulkany dominowały na tym terenie. Jest to jedyny powulkaniczny region w całej Polsce.

Krajobraz i pochodzenie geologiczne Gór Kaczawskich i ich rejonu charakteryzuje spora różnorodność. Większość skał budujących Góry i Pogórze Kaczawskie utworzyła się podczas licznych i długotrwałych zalewów morskich w epoce paleozoiku. Z kolei w epoce miocenu powstały tutejsze słynne skały bazaltowe. Przykładowo, Wilcza Góra (367 m n.p.m.) jest pozostałością komina wulkanicznego,. Miliony lat temu płynęła nią gorąca bazaltowa lawa, aż do ujścia krateru. W Górach Kaczawskich podobne wulkaniczne historie jako kominy mają również m.in. Ostrzyca Proboszczowicka (501 m n.p.m.) oraz Czartowska Skała (463 m n.p.m.).

W pobliżu Myśliborza, wsi na terenie pogórza, podziwiać możemy dostępne tylko w tych okolicach niesamowite widoki – np. odsłonięte wulkaniczne słupy bazaltowe. Są to Małe Organy Myśliborskie. Średnica tychże słupów wynosi ok. 30 cm, a na wysokość sięgają one prawie 30 metrów!

Góry Kaczawskie przyciągają na pierwszy rzut oka gęstą roślinnością, pokrywającą górskie zbocza. Jest ona dowodem na to, że ostatnie wulkaniczne erupcje należą do dalekiej przeszłości (historia ta sięga trzeciorzędu, czyli okresu od 65 do 1,8 mln lat temu). Jednakże liczne szczyty dawnych wulkanów wykorzystano do wzniesienia zamków i obronnych twierdz, których jest w okolicy naprawdę sporo.

Góry Kaczawskie przebiegają na długości ok. 30 kilometrów, a średnia wysokość górskich wierzchołków to ok. 500 – 600 m n.p.m. Wraz z rozwojem turystyki w tym regionie, stworzono wiele miejsc mających za zadanie przyciągnięcie turystów. I tak na przykład na Różance (628 m n.p.m.), nieco powyżej Przełęczy Radomierskiej (523 m n.p.m.), postawiono już dawno temu wieżę widokową. Niestety istniała ona tylko na przełomie XIX i XX wieku. Wieże widokowe stanęły również m.in. na Bazaltowej Górze (367 m n.p.m.), Dębnicy (463 m n.p.m.), Mszanie (475 m n.p.m.) i Radogoście (398 m n.p.m.)

Góry Kaczawskie dzielą się na cztery grzbiety: grzbiet Północny, grzbiet Mały, grzbiet Południowy oraz grzbiet Wschodni.

Grzbiet Północny

Jest to pierwszy z grzbietów Gór Kaczawskich, który ciągnie się od Wlenia aż do Wojcieszowa Dolnego i jest wysunięty najbardziej na północny zachód. Najwyżej położony na nim szczyt to Okole (714 m n.p.m.). Kolejno szczyty tego grzbietu to: Okole (714 m n.p.m.), następnie Leśniak (667 m n.p.m.), Sołtysie Skały (695 m n.p.m.), Wywołaniec (543 m n.p.m.), Rogatka (490 m n.p.m.), Skała (485 m n.p.m.), Babiniec (486 m n.p.m.), Tarczynka (422 m n.p.m.), Szubieniczna (325 m n.p.m.), Pańska Wysoczka (658 m n.p.m.), Świerki (561 m n.p.m.), Gackowa (549 m n.p.m.), oraz Radostka (532 m n.p.m.).

Grzbiet Mały

Grzbiet Mały sięga najdalej na południowy zachód i rozciąga się od Pilchowic do Dziwiszowa. Jak sama nazwa wskazuje – jest najmniejszy ze wszystkich czterech grzbietów tych gór. Jego najwyżej położonym szczytem jest Szybowcowa Góra (561 m.n.p.m.). Kolejno szczyty grzbietu to: Stromiec (551 m n.p.m.), następnym jest najwyższe Szybowisko czy też inna jego nazwa Szybowcowa Góra (561 m n.p.m.), dalej Srebrna (491 m n.p.m.), Wapienna (507 m n.p.m.), Skowron (472 m n.p.m.), Strzyżowa (424 m n.p.m.), i na końcu Czyżyk (425 m n.p.m.).

Grzbiet Południowy

Grzbiet południowy to najdłuższy z grzbietów w Górach Kaczawskich, przebiegający od Czernicy do Marciszowa. Najwyższym szczytem grzbietu jest zarazem najwyższy szczyt całego pasma – Skopiec (724 m n.p.m.). Kolejne szczyty tego grzbietu to: Skopiec (724 m n.p.m.), dalej za nim Baraniec (723 m n.p.m.), Czernicka Góra (513 m n.p.m.), Ptasia (626 m n.p.m.), Lastek (638, 631 m n.p.m.), Kazalnica (620 m n.p.m.), Łysa Góra (708 m n.p.m.), Leśnica (665 m n.p.m.), Grapa (627 m n.p.m.), Ogier (646 m n.p.m.), Maślak (720 m n.p.m.), Ziemski Kopczyk (672 m n.p.m.), Leszczyniec (604 m n.p.m.), Straconka (611 m n.p.m.), Dudziarz (652 m n.p.m.), Różanka (628 m n.p.m.), Ołowiana (658 m n.p.m.), Turzec (684 m n.p.m.) i Ciechanówka (598 m n.p.m.). Szczyty na małych grzbietach bocznych są to Młynica (462 m n.p.m.), Meszna (590 m n.p.m.), Bożniak (613 m n.p.m.), oraz Góra Połom (667 m n.p.m.).

Grzbiet Wschodni

Grzbiet Wschodni w Górach Kaczawskich ciągnie się się od Starej Kraśnicy aż do Dobkowa. Jest najszerszym z e wszystkich grzbietów pasma, i leży na wschód od Doliny Kaczawy. Najwyższy wierzchołek tego grzbietu to Poręba (671 m n.p.m.). Kolejne wzniesienia grzbietu wschodniego to: Poręba (671 m n.p.m.), dalej Lubrza (666 m n.p.m.), Niedźwiedzie Skałki (657 m n.p.m.), Skiba (562 m n.p.m.), Rakarnia (548 m n.p.m.), Rochowicka Skała (495 m n.p.m.), Wapniki (509 m n.p.m.) i Młyniczna (454 m n.p.m.), Żeleźniak (664 m n.p.m.), Osełka (581 m n.p.m.), Miłka (569, 596, 573 m n.p.m.), Bukowinka (621, 618, 586 m n.p.m.), Głogowiec (535 m n.p.m.), Marciniec (624 m n.p.m.), Rogacz (617 m n.p.m.), Dłużek (592 m n.p.m.), Chmielarz (585 m n.p.m.), Polanka (547, 543 m n.p.m.), Trzciniec (469 m n.p.m.), Bielec (450 m n.p.m.), Zadora (454 m n.p.m.), Lipna (436 m n.p.m.), i na końcu Garb (404 m n.p.m.).

Bogactwo skał i minerałów, złoża złota

Za sprawą skomplikowanych ruchów i procesów geologicznych jakie miały miejsce miliony i tysiące lat temu w rejonie, Góry Kaczawskie oferują niezwykłe bogactwo skał i minerałów. Są to m.in. agat, ametyst, kryształ górski, rubin, granat, topaz, piryt, malachit, srebro czy szmaragd. Już w średniowieczu odkryto w regionie również okruchowe złoża złota. Tego szlachetnego kruszca poszukiwano poprzez przepłukiwanie mułu i piasków rzek Bobru i Kaczawy. Stąd też nazwa jednego z miast regionu – Złotoryja. W rejonie pogórza występują również rudy metali – miedzi, ołowiu, srebra czy żelaza. Na całym Pogórzu Kaczawskim mądrze wykorzystuje się atrybut turystyczny, jaki zapewniają istniejące kopalnie i dostępność tak interesujących surowców. Część starych wyrobisk, m.in. w Lubiechowej i Płóczkach Górnych, wykorzystano jako ośrodki turystyczne, będące wielką atrakcją dla poszukiwaczy minerałów.

Przyroda Gór Kaczawskich i Pogórza

Góry Kaczawskie określa się często mianem „Dzikie Kaczawy”. To dlatego, że pomimo zaawansowanej działalności historycznej człowieka w rejonie, związanego z minerałami czy złotem, nie ma tutaj sporego, niszczącego ruchu turystycznego. Występują tutaj m.in. już nie tak łatwe do znalezienia dzikie storczyki. Zalesienie terenu gór, którego skład w dużej części jest zbliżony do składu pierwotnego, to w głównej mierze świerki, a także buki i w mniejszej ilości klony, dęby czy lipy.

Teren Gór Kaczawskich i Pogórza chroniony jest w ramach programu Natura 2000. Powołane zostały tutaj 3 parki krajobrazowe oraz sporo rezerwatów przyrody, m.in. . Góra Miłek czy Buki Sudeckie.

Szlaki Gór Kaczawskich

W rejonie Gór Kaczawskich nie wytyczono sporej ilości szlaków turystycznych, jednak w najbardziej interesujące miejsca prowadzą wytyczone ścieżki. Oto propozycje:

• Prawie 90 – kilometrowy żółty Szlak Wygasłych Wulkanów wiedzie nas z Legnickiego Pola, przez wygasłe góry wulkaniczne w Polsce: Rataj (350 m n.p.m.), następnie Czartowską Skałę (468 m n.p.m.), Ostrzycę (501 m n.p.m. ) oraz Grodziec (389 m n.p.m.).
• Fragment Szlaku Zamków Piastowskich – spory jego odcinek przebiega właśnie przez teren Pogórza Kaczawskiego. Do zobaczenia liczne, interesujące ruiny i zachowane budowle.
• Najwięcej szlaków turystycznych znajdziemy w Parku Krajobrazowym „Chełmy”. Wytyczono na jego obszarze również sporo ścieżek dydaktycznych dla dzieci (i nie tylko), gdzie można zapoznać się z przyrodą i ukształtowaniem rejonu, a także jego historią i różnymi ciekawostkami.
• Szlak niebieski prowadzący z Radomierza na Okole (714 m n.p.m.), prowadzi nas przez najwyższe partie kaczawskiego pasma górskiego. Zbocza górskie Barańca (723 m n.p.m.), Maślaka (720 m n.p.m.), Łysej Góry (708 m n.p.m.) i Okola (714 m n.p.m.) pozwalają na obejrzenie pięknych panoram Karkonoszy.

Inne z wytyczonych dla turystów szlaków to np.:

• Szlak żółty, prowadzący z Płoniny do Radzimowic.
• Szlak żółty, prowadzący z Proboszczowa na Ostrzycę (501 m n.p.m. ).
• Szlak żółty, wiodący od szosy z Lubiechowej na Okole (714 m n.p.m.).

Pozostałe atrakcje regionu

Oprócz jedynego w swoim rodzaju wejścia na wygasłe wulkany, teren Gór Kaczawskich oraz całego Pogórza Kaczawskiego to całe mnóstwo atrakcji, zarówno dla dorosłych jak i dla dzieci! Oto kilka z nich:

• Kopalnia złota i Muzeum Złota w Złotoryi;

Kopalnia „Aurelia” w Złotoryi jest udostępniona do zwiedzania turystycznego. Została ona wykuta pod górą Św. Mikołaja, obecnie częściowo jest zakopana i zasypana. W Złotoryi odbywają się również „płukania złota”, atrakcyjne zwłaszcza dla dzieci.

• Poszukiwanie Agatów – pięknych, półszlachetnych minerałów;

W rejonie Gór Kaczawskich dostępni są przewodnicy, którzy pomagają w poszukaniach tych półszlachetnych kamieni. Dolny Śląsk jest najbogatszym w agaty nie tylko w Polsce, ale i w całej Europie rejonem. Agaty odnaleźć można najczęściej pośród skał wylewnych (lawa). Poszukiwania cennych kamieni to wspaniała zabawa dla dzieci, zawierająca jednocześnie sporo elementów edukacyjnych.

• Zwiedzanie i oglądanie pięknych, majestatycznych zamków i ich ruin, m.in. Lenno (inaczej Zamek Wleń), Zamek Bolków, Zamek Grodziec;

Zamek Lenno – inaczej Zamek Wleń – został wzniesiony ponad 850 lat temu i jest najstarszym murowanym zamkiem na całym Śląsku. Wzniesiony został w stylu romańskim, ponad małym, malowniczym miasteczkiem o tej samej nazwie – Wleń. Wznosi się ponad miasteczko na Górze Zamkowej, na wysokości 383 m n.p.m. Dostępny jest dla zwiedzających codziennie .

Zamek Bolków – niezwykle interesujący, pomimo że w większości są to już tylko utrwalone ruiny. Zamek wybudowano na wzniesieniu na wysokości 396 m.n.p.m., i należał on niegdyś do książąt piastowskich. Następnie w wyniku licznych historycznych wydarzeń, co kilkadziesiąt lat zmieniał właścicieli. Obecnie odbywają się w tym miejscu liczne festiwale i turnieje rycerskie.

Zamek Grodziec – wznosi się na powulkanicznym, bazaltowym pagórku na wysokości 389 m n.p.m. Z murów zamku oraz baszty roztaczają się przepiękne widoki w promieniu 360°.

• Piękne Jezioro Pilchowickie;

Należy ono do jezior zaporowych i utworzone zostało przez przegrodzenie rzeki Bóbr zaporą o wysokości ponad 60 metrów. Jest to zbiornik retencyjny, przeznaczony również do produkcji energii elektrycznej. Poniżej zapory znajduje się bowiem elektrownia wodna. Wokół Jeziora utworzono liczne ścieżki spacerowe z pięknymi widokami.

Warto odwiedzić Góry Kaczawskie. Noclegi, wzniesienia, intrygująca wulkaniczna historia, zamki, złoto, piękne jeziora… nawet pyszne jedzenie. Czyli wszystko, co potrzebne do relaksu i oderwania się od rzeczywistości. Dodatkowym atutem na pewno jest cisza i spokój, spowodowane mniejszym oblężeniem turystycznym niż w przypadku innych, bardziej znanych kurortów górskich.

Chcesz dowiedzieć się więcej o górach w Polsce?
Przeczytaj nasz artykuł – Góry w Polsce – Opis Pasm Górskich, Najwyższe Szczyty, Przewodnik turystyczny