Wyprawa w góry może być bardzo przyjemną formą spędzenia wolnego czasu. Zawsze jednak musimy pamiętać, że góry to żywioł. Jest wiele kwestii, o których należy pamiętać przed wyjściem na szlak. Zbierzemy więc te kilka zasad w jednym miejscu, by wszystkie wycieczki w góry były bezpieczne i kończyły się tylko i wyłącznie naszą satysfakcją i zadowoleniem. Zasady bezpieczeństwa w górach nie są trudne, wystarczy pamiętać o kilku ważnych szczegółach.
Spis treści
Jak przygotować się do wycieczki?
Wycieczka w góry nie jest tym samym, co spokojny, niedzielny spacer po mieście. Każdą górską wyprawę trzeba dokładnie zaplanować, a i tak może się okazać, że nieprzewidywalność gór nas zaskoczy. Planowanie jednak pozwala nam na zwrócenie uwagi na wszelkie możliwe sytuacje nam zagrażające, jakie mogą nas spotkać na szlaku. Bardzo ważne jest, by cel wycieczki dopasowywać odpowiednio do panujących warunków i do naszej formy i doświadczenia. Nie planujmy więc wyprawy na Rysy w środku zimy, jeśli dotąd nie zdobywaliśmy zimą żadnych szczytów, nawet tych całkiem niskich i łatwych do zdobycia. Bezpieczeństwo w górach jest w dużej mierze zależne od naszego zdrowego rozsądku.
Bardzo istotne jest sprawdzanie prognozy pogody. Powinniśmy ją kontrolować i monitorować na kilka dni przed wyjazdem i jeszcze w dzień samego wyjazdu, a nawet tuż przed wejściem na szczyt. Góry charakteryzują się tym, że pogoda zmienia się tu bardzo szybko. Trzeba też na bieżąco sprawdzać aktualne komunikaty, które zwykle wydawane są przez GOPR. Jeśli np. istnieje duże ryzyko lawinowe bądź ryzyko wystąpienia burz, lepiej będzie wycieczkę przełożyć na inny, bezpieczniejszy termin. Trzeba mieć przy sobie telefon i w miarę możliwości, na bieżąco monitorować aktualne ostrzeżenia.
Planując swoją wycieczkę, szczególnie, gdy ma ona być dość długa, warto trasę planować tak, by przebiegała w pobliżu miejsc umożliwiających ewentualne zatrzymanie się. Dobrze, gdy przy szlaku znajduje się jakieś schronisko, czy inny punkt, gdzie możemy odpocząć, a nawet przenocować, jeśli spadek energii nie pozwoli nam na kontynuowanie drogi. Takie miejsca pozwolą też na to, by doładować telefon, zjeść coś i odpocząć.
Odpowiedni strój to podstawa
Najważniejszym elementem naszego bezpieczeństwa w górach jest z pewnością strój. Szczególnie zimą ważne jest, by strój był tak dobrany, by uchronić nasz organizm przed zmarznięciem. Niektórzy początkujący miłośnicy gór nie zdają sobie sprawy z tego, że wybierając się na wiele szczytów latem, na górze ma spore szanse na styczność ze śniegiem. Bardzo ważne jest, by strój był warstwowy, bo ani przemarznięcie, ani przegrzanie nie jest dla nas ani zdrowe, ani bezpieczne.
Buty
Buty to element podstawowy. Bez dobrych butów nie warto nawet wchodzić na szlak, bo pęcherze i odciski, które pozostaną z nami po trasie w niewygodnych butach skutecznie odbiorą nam całą radość z górskich wojaży. Jakie buty będą odpowiednie? Niestety, nie wystarczy pójść do sklepu z górską odzieżą i poprosić o „dobre buty w góry”. Nie istnieje jeden, uniwersalny model. Wszystko zależy od tego, w jakie tereny się wybieramy, jakie szlaki mamy zamiar odwiedzić. Inne buty nadają się na drogę polną, szutrową, całkiem inne na asfalt, jeszcze inne do wspinaczki. Musimy więc zastanowić się, jakie szczyty mamy zamiar zdobyć, a także, czy dopuszczamy wyprawy zimowe, czy nie.
Kurtka
Kurtka jest elementem, który chroni nas przed deszczem, wiatrem i innymi nieprzyjemnymi zjawiskami atmosferycznymi. Prym wiodą kurtki softshellowe, które zawierają w sobie trzy najważniejsze warstwy – warstwę termiczną, wewnętrzną i zewnętrzną. Warstwa termiczna to bielizna, czyli to, co dotyka bezpośrednio naszego ciała, wyprowadzając wilgoć na zewnątrz. Część wewnętrzna to wszystko to. co nas ogrzewa – polary, bluzy, dresy. Warstwa zewnętrzna natomiast to warstwa, ma ma nas uchronić od wiatru i deszczu, a jednocześnie ma odprowadzić całą wilgoć na zewnątrz.
Dodatkowe elementy stroju górskiego
Oprócz butów i kurtki, bardzo ważny jest wybór spodni. Najlepiej postawić na spodnie outdoorowe, nieprzemakalne. Niektóre spodnie w swoim wyposażeniu mają wbudowane już stuptuty, co jest przydatne zimą. Oprócz spodni istotnym elementem górskiego ubioru jest czapka i rękawiczki. Na każdym szczycie przywita nas mocny, porywisty wiatr, który szybko może nas przewiać, powodując nieprzyjemne odczucie chłodu. Najwięcej ciepła tracimy przez głowę, czapka jest więc elementem nieodzownym. Podobnie rękawiczki, które uchronią dłonie przed przemarznięciem.
Telefony alarmowe, które trzeba znać
Przed wyjściem na szlak, zawsze trzeba naładować do pełna telefon komórkowy. Za jego pomocą możemy w razie konieczności wezwać pomoc. Każdy, kto wychodzi w góry powinien pamiętać o kilku alarmowych numerach.
112 to międzynarodowy numer alarmowy. Dzwoniąc pod ten numer na pewno uzyskamy szybką w miarę możliwości pomoc.
985 lub 601 100 300 to numery polskiego GOPR-u i TOPR-u. Pamiętajmy, że te numery są aktywne tylko po stronie polskiej. Jeśli wybieramy się w góry poza granicami naszego kraju, numery te będą się różnić. Zawsze trzeba sprawdzić, jakie numery alarmowe obowiązują w danym miejscu.
Nie każdy wie, czym jest ICE – In Case of Emergency. Jest to telefon kontaktowy do osoby, z którą GOPR może się skontaktować, by poinformować o naszym ewentualnym wypadku, bądź uzyskać informacje o naszych chorobach, czy przyjmowanych lekach. Telefon kontaktowy takiej osoby zapisujemy w książce telefonicznej jako ICE, co przyspiesza późniejsze działanie służb ratunkowych.
Istnieje jeszcze jedno zabezpieczenie – kartka ICE. Jest to karta wielkości wizytówki, którą wkładamy do portfela czy innego łatwego do zlokalizowania miejsca. Na tej karcie umieszczamy swoje imię i nazwisko oraz telefon kontaktowy do maksymalnie trzech najbliższych nam osób.
Telefon to najważniejsze urządzenie, jakie musimy zabrać ze sobą. Pamiętajmy o tym, by wszystkie numery wpisać do książki telefonicznej przed wyjściem w góry.
Co jeszcze należy zabrać w góry?
Istnieje wiele dodatkowych elementów wyposażenia, które należy mieć ze sobą w zależności od długości i rodzaju trasy, a tak że od pory roku.
Apteczka pierwszej pomocy
Ten element należy mieć ze sobą zawsze, podczas każdej wyprawy. W apteczce powinniśmy mieć środki odkażające ewentualne rany po wypadku, plastry, bandaż i co najważniejsze, koc termiczny NRC, który zapewni nam utrzymanie optymalnej temperatury w razie wypadku. Można zabrać ze sobą środki przeciwbólowe. Bardzo ważne jest, by nie zapomnieć o lekach, które musimy zażywać regularnie, szczególnie, jeśli pominięcie dawki może powodować u nas jakieś niepożądane skutki. W górach byłoby to jeszcze bardziej niebezpieczne.
Czołówka
Czołówka, czyli latarka czołowa jest sporym ułatwieniem, bo nie wymaga zaangażowania dłoni. Nawet, gdy planujemy powrót na długo przed zmierzchem, zawsze należy mieć pewien czasowy margines, bo góry są nieprzewidywalne. Wystarczy tylko nagła zmiana pogody lub nasz spadek formy. W takim wypadku czas wyprawy od razu się wydłuża. Latarka czołowa nie zajmie dużo miejsca w plecaku, a może nam bardzo pomóc.
Jedzenie
Oczywiście, bezpieczeństwo w górach nie zależy tylko od ciepłego stroju, ale przede wszystkim od naszego samopoczucia i energii. Wspinając się po górach, nawet jeśli trudność obranej trasy nie jest duża, spalamy mnóstwo kalorii. Musimy je na bieżąco uzupełniać. Konieczne jest zabranie ze sobą zapasu jedzenia. Powinniśmy zabrać jakiś większy posiłek. ale mieć także ze sobą wysokokaloryczne batony, żele czy inne produkty, które dodadzą nam energii.
Picie
Równie ważny, jak zapas jedzenia jest zapas picia. Do picia najlepiej sprawdza się zwykła, niegazowana woda, może być to także napój izotoniczny. Jeśli wybieramy się na szlak zimą, nie zapomnijmy o termosie z ciepłą herbatą lub kawą. W trakcie dużego wysiłku o odwodnienie nie trudno, bardzo ważne jest więc uzupełniane płynów.
Wyposażenie dodatkowe
Jeśli nasza wycieczka górska ma mieć miejsce zimą, konieczne może się okazać zabranie ze sobą raków czy nart śnieżnych. Niektórzy nie wyobrażają sobie wyprawy górskiej bez kijków trekkingowych. W zależności od rodzaju trasy, zimowa wędrówka może wiązać się z koniecznością zabrania ze sobą sondy i detektora lawinowego.
Co zrobić w przypadku wystąpienia zagrożenia?
Z każdym wyjściem w góry wiąże się jakieś niebezpieczeństwo. Nawet jeśli wszystkie zasady bezpieczeństwa zostaną zachowane, może zdarzyć się nieprzewidziana sytuacja. W górach bardzo szybko zmienia się pogoda, co bezpośrednio wpływa na nasze bezpieczeństwo w górach. Co zrobić w przypadku dwóch najbardziej niebezpiecznych sytuacji, jakie mogą nas spotkać w górach – burzy i zejścia lawiny?
Burza
Nawet skrupulatne sprawdzanie prognozy pogody i alertów może nie uchronić nas przed wystąpieniem nagłej burzy w górach. Co zrobić w takiej sytuacji?
Najbardziej niebezpieczne podczas burzy są metalowe elementy, np. łańcuchy, barierki czy drabinki. Należy więc unikać bezpośredniej styczności z tymi elementami. Poza tym, na poziom naszego bezpieczeństwa wpływa wysokość. Zawsze lepiej jest zejść jak najniżej damy radę, wówczas porażenie piorunem jest mniej prawdopodobne. Ważne jest, by odseparować się od podłoża – można kucnąć na plecaku lub karimacie ze złączonymi nogami. Dużym zagrożeniem jest duży rozkrok, bo w razie uderzenia pioruna powstanie groźna różnica potencjałów. Jeśli już burza spotka nas w trakcie grupowej wyprawy dobrze jest się rozproszyć, nie tworzyć zbitej grupy. Oczywistą zasadą, której chyba nie trzeba nikomu przypominać jest to, by nie chronić się pod samotnym drzewem. Należy także unikać gwałtownych i szybkich ruchów, które mogą przyciągać pioruny.
Skąd w ogóle wiedzieć, że piorun może uderzyć, skoro prognoza tego nie przewidziała? Zwróćmy uwagę na nasze włosy. Jeśli zrobiły się sterczące, oznacza to, że piorun jest możliwy. Jeśli do tego słyszymy ciche bzyczenie i trzeszczenie, już możemy rozglądać się za schronieniem.
Lawina
Lawina to zjawisko bardzo gwałtowne, szybkie i śmiertelnie niebezpieczne. To prawdziwy wyścig z czasem. Trzeba mieć świadomość tego, że po zasypaniu przez śnieg, powietrza starcza na kilkanaście minut. To bardzo niewiele. Jeśli już zobaczymy, że lawina ruszyła, nie wolno nam się zatrzymywać. Trzeba szeroko rozstawić ramiona dla lepszej równowagi i poruszać się nieprzerwanie. Wszelki dodatkowy bagaż trzeba porzucić. Kiedy lawina przejdzie, zamykamy usta i rozkładamy przed sobą dłonie. Pozwoli to na stworzenie przestrzeni do oddychania. Cały czas się poruszamy, kopiemy nogami, usiłujemy wydostać się na powierzchnię. W taki sposób czekamy na pomoc.
Jeśli będziemy świadkami przysypania lawiną innej osoby, natychmiast zawiadamiamy służby ratunkowe. Obserwujemy dokładnie, gdzie widzieliśmy zasypaną osobę, włączamy detektor, jeżeli go posiadamy,możemy użyć sondy lawinowej. Najważniejsze to określić miejsc zasypanej osoby. Wykopujemy wokół niej dół w kształcie litery V, by w pierwszej kolejności uwolnić jej głowę i klatkę piersiową, a następnie całe ciało. Jeśli osoba zasypana jest nieprzytomna, prowadzimy resuscytację, zapewniamy bezpieczną pozycję i ochronę przed wychłodzeniem. Czekamy na pojawienie się służb ratunkowych.
O czym jeszcze należy pamiętać?
Zawsze wychodząc w góry należy powiadomić bliskich o celu naszej wyprawy, miejscu, przebiegu trasy, a co najważniejsze, o czasie, w jakim mamy zamiar wrócić. Dobrze jest ustalić tzw. godzinę 0, czyli godzinę,w której jeżeli nie wrócimy, bliscy przez telefon poinformują odpowiednie służby.
Bezpieczne wakacje w górach jak najbardziej są możliwe. Zawsze miejmy przy sobie naładowany telefon, by w razie wypadku lub jakichkolwiek wątpliwości móc skontaktować się z odpowiednimi służbami i bliskimi. To bardzo ważny szczegół, który znacząco podnosi nasze bezpieczeństwo w górach. Ważne jest także, by zapamiętać, a najlepiej wpisać w książkę telefoniczną alarmowy numer bezpieczeństwa w górach.
Przestrzegając powyższe zasady, możemy w miarę możliwości zapewnić sobie bezpieczeństwo w górach. Pamiętajmy jednak, że góry uczą pokory. Musimy o tym pamiętać i zawsze na pierwszym miejscu stawiać zdrowy rozsądek, bo tego nie zastąpią żadne urządzenia ani elementy wyposażenia.
Zdjęcia pochodzą z serwisu pixabay.pl