Każdy naród ma swoją symboliczną górę. My Polacy mamy Giewont, który uznawany jest za święty szczyt. Natomiast nasi sąsiedzi mają Krywań (2494 m) – to narodowa góra Słowaków. Symbol wolności, o którą walczyli działacze odrodzenia narodowego. Wizerunek góry znajduje się na monetach eurocentowych. O Krywaniu jest także mowa w hymnie narodowym. Doświadczeni miłośnicy gór odwiedzający słowackie Tatry powinien postawić nogę na tym szczycie. Widoki na roztaczającą się panoramę zapierają dech w piersiach. Jak zdobyć górę, który szlak wybrać? Zapraszamy do lektury.
Spis treści
Trochę historii
Święta góra Słowaków przez długi czas, bo aż do 1793 roku była uważana za najwyższy szczyt Tatr. Nazwa góry pochodzi od specyficznego, zakrzywionego w północno-wschodnim kierunku wierzchołka. Górale zamieszkujący Tatry często używają nazwy Krzywań. Pierwsze wejścia na górę miały miejsce w latach 1761 oraz 1770, lecz nazwiska zdobywców nie są znane. Prawdopodobnie były to osoby związane z wydobyciem złota i antymonitu. Na zboczach góry znajdowały się kopalnie i sięgały one aż do wysokości 2100 m. Pierwsze oficjalne, odnotowane wejście na Krywań nastąpiło 4 sierpnia 1772 roku. Górę zdobył wówczas niejaki Andreas Jonas Czirbesz. Na szczycie swoją nogę postawili także król Saski Fryderyk August II, czy nasz rodak, wybitny pisarz – Stanisław Staszic. Powyższe wejścia odbyły się porą letnią. Pierwsza zimowa wspinaczka na Krywań nastąpiła 12 kwietnia 1884 roku. Dokonali tego Jakob Horvay oraz Theodor Wundt.
16 sierpnia 1841 Krywań zdobyli słowaccy działacze odrodzenia narodowego Ľudovít Štúr i Michal Miloslav Hodža. Od tego czasu co roku, w trzeci weekend sierpnia urządzane jest narodowe wejście. W patriotycznym trekkingu biorą udział zwolennicy niepodległości, twórcy słowackiej kultury i wielu innych. W ciągu jednego dnia można spotkać nawet 500 osób podążających w kierunku wierzchołka.
Na szczycie góry Krywań znajduje się charakterystyczny krzyż z podwójnymi poprzecznymi ramionami. Trafił on na słowacką ziemię w IX w. za pośrednictwem misjonarzy Cyryla i Metodego. Wizerunek tego krzyża zdobi słowacki herb, a także znajduje się na fladze tego kraju. To narodowy symbol Słowaków.
Szlaki wiodące na Krywań
Istnieją 2 szlaki prowadzące na Krywań. Każdy z nich gwarantuje nam fantastyczne widoki na Tatry:
- Zielony szlak. Jest krótszy niż niebieski szlak, ale za to bardziej stromy i wymagający. Rozpoczyna się na parkingu przy Trzech Studniczkach (1180 m), który znajduje się tuż przy drodze nr 537. Opłata za całodniowy postój samochodu na parkingu wynosi 5 euro. W przypadku braku wolnych miejsc, możemy zaparkować przy fundamentach spalonego schroniska Ważeckiego.
- Niebieski szlak. Jest dłuższy od zielonego, ale za to łagodniejszy. Rozpoczyna się przy przystanku autobusowym oraz parkingu Białego Wagu. Jeśli masz problemy z kolanami, to radzimy podążać na Krywań niebieskim szlakiem.
W przypadku połączenia powyższych tras z czerwonym szlakiem, zwanym Tatrzańską Magistralą, możemy zaplanować pętlę i zakończyć wycieczkę tam, gdzie ją rozpoczęliśmy. Przy okazji poszerzymy wycieczkę o Jamski Staw. Wytrwałym osobom, które cieszą się dobrą kondycją proponujemy wydłużenie szlaku i rozpoczęcie go nieopodal Szczyrbskiego Jeziora. Poniżej przedstawiamy 3 warianty trekkingu na szczyt.
- Początek na parkingu przy Trzech Studniczkach (Tri Studničky). Podejście szlakiem zielonym na Wielki Żleb Krywański, zdobycie góry Krywań, zejście niebieskim szlakiem nad Jamski Staw, a następnie Czerwoną Magistralą do parkingu Trzech Studniczek.
- Początek na parkingu przy Trzech Studniczkach (Tri Studničky). Podejście czerwoną magistralą do Jamskiego Stawu. Następnie niebieskim szlakiem na szczyt Krywań i powrót na parking wzdłuż zielonych drogowskazów.
- Początek na stacji elektriczki nieopodal Szczyrbskiego Jeziora. Kierujemy się drogowskazami w stronę stawu. Następnie podążamy asfaltową drogą i za hotelem „Oliver” obijamy w lewą stronę. Po kilku minutach marszu docieramy do Szczyrbskiego Jeziora. Czerwony szlak prowadzi nas wzdłuż brzegu. Wychodzimy na asfaltową drogę, która wkrótce wchodzi w las. Po około 30 minutach mijamy odbicie na żółty szlak, który prowadzi do Furkotnej Doliny. Po przekroczeniu mostu nad Furkotnym potokiem zbliżamy się do Białego Wagu, gdzie zaczyna się niebieski szlak na Krywań. Pozostała część szlaku przebiega jak w pierwszym wariancie.
Przykładowa trasa na Krywań
TRZY STUDNICZKI – GROŃ – PRZEHYBY – WIELKI ŻLEB KRYWIAŃSKI – MAŁY KRYWAŃ – KRYWAŃ – MAŁY KRYWAŃ – ROZSTAJE POD KRYWANIEM – PAWŁOWY GRZEBIEŃ – JAMSKI STAW – TRZY STUDNICZKI
- Czas przejścia: 7:30 h (bez przerwy)
- Przewyższenie 1485 m
- Całkowita długość trasy 16,3 km
Wejście
PARKING PRZY TRZECH STUDNICZKACH – GROŃ – PRZEHYBY – WIELKI ŻLEB KRYWIAŃSKI – MAŁY KRYWAŃ – KRYWAŃ
Trekking na wierzchołek Krywania rozpoczynamy na parkingu przy Trzech Studniczkach (Tri Studničky) – szlak zielony.
Podążając za drogowskazami, po około 10 minutach docieramy do Polany Trzech Studniczek (1150 m). Znajduje się tam leśniczówka, która została wybudowana w 1907 roku. Nieco wyżej stało niegdyś pierwsze schronisko turystyczne, którą wybudowano w 1806 roku, w celu zabezpieczenia wycieczek na Krywań. Obecnie po budynku nie ma żadnego śladu.
Idąc dalej za znakami, szlak prowadzi nas licznymi serpentynami przez pokryty lasem grzbiet Gronika. Po drodze możemy nieco odbić, by zobaczyć bunkier z czasów Słowackiego Powstania Narodowego. Następnie przecinamy polanę Kosarzyską (1470 m n.p.m.), skąd mamy wyraźne widoki na wierzchołek Krywania i malownicze Tatry.
Opuszczamy las i następnie szlak wiedzie wzdłuż pola kosodrzewin. Po kilku zakosach docieramy nad Wielki Żleb. Wspinamy się prawym zboczem żlebu, docierając do Rozdrożna pod Krywaniem, gdzie dalszą część drogi pokonujemy niebieskim szlakiem.
Przed nami najbardziej stromy i wymagający odcinek z całej trasy na Krywań. Najpierw wspinamy się na grzbiet Małego Krywania (wejście na ten szczyt jest opcjonalne, możemy ominąć górę). Następnie docieramy do Krywańskiej Przełączki i pniemy się na wierzchołek (2494 m), gdzie widoki na Tatry zrekompensują trud trekkingu.
Zejście
KRYWAŃ – MAŁY KRYWAŃ – ROZSTAJE POD KRYWANIEM – PAWŁOWY GRZEBIEŃ – JAMSKI STAW – POWRÓT DO TRZECH STUDNICZEK
Niebieskim szlakiem kierujemy się w dół, po południowej grani Krywania, która oddziela Wielki Żleb od Doliny Ważeckiej (Pawłowy Grzbiet lub Nad Pawłowa). Początkowo szlak jest łagodny, podążamy wzdłuż starej górniczej ścieżki. Droga staje się coraz bardziej stroma, przekraczamy pole kosodrzewiny i kierujemy się do lasu. Tracimy wysokość dość szybko i docieramy do grzbietu zwanego Jamy. Tu wkraczamy na szlak oznakowany kolorem czerwonym i podążamy nad Jamski Staw. W czasach drugiej wojny światowej nad zbiornikiem Jamski Staw stało niewielkie schronisko górskie „Krivánska chata”, które zostało wybudowane przez taternika Gustáva Nedobrego. Niestety budynek spłonął w lutym 1943 roku. Idąc dalej czerwonym oznakowaniem docieramy do Trzech Studniczek (Tri Studničky).
Tatry Wysokie to dość wymagające góry. Droga wiodąca na szczyt, szczególnie w końcowym etapie (niebieski szlak) jest trudna i należy być ostrożnym. Szlak nie jest wyposażony w sztuczne ułatwienia w postaci mostków, łańcuchów, czy metalowych drabinek. Warto więc być przygotowanym pod względem kondycyjnym. Jest sporo elementów wspinaczki. Niektóre fragmenty wymagają asekuracji rękoma. Trzeba się podciągać, wdrapywać, czy łapać odpowiednich skał. Ważne jest by kurczowo trzymać się wyznaczonego szlaku. Powodzenie wejścia na szczyt zależy od wielu czynników, takich jak ogólna kondycja, czy doświadczenie.
Jeśli nie lubisz tłumów, to lepiej wyruszyć na Krywań wczesnym porankiem. Ten szlak górski jest jednym z najbardziej popularnych w Słowacji.
Opis szczytu
Krywań to szczyt w Tatrach Wysokich (2494 m). Znajduje się po stronie Słowackiej. Widoki jakie rozpościerają się przed naszymi oczyma należą do jednych z najpiękniejszych w Tatarach. Szczyt ma największą w całych Tatrach wysokość względną w stosunku do położonej pod nim Doliny Koprowej, leżącej 1300 m poniżej wierzchołka. Przy dobrych warunkach pogodowych możemy podziwiać z wierzchołka : Łomnicę, Małą i Wielką Fatrę, Lodowy Szczyt, Rysy oraz Mięguszowieckie Szczyty, a nawet Pieniny.
Święta góra otoczona jest z trzech stron malowniczymi dolinami: Ważecką od wschodu, Koprową od zachodu oraz Niewcyrki od północy.
W masywie Krywania warto zwrócić uwagę na inne wierzchołki, z których słyną słowackie Tatry:
- Ramię Krywania (2395 m).
- Wyżnia Przehyba (1982 m).
- Niżnia Przehyba (1779 m).
- Małego Krywania (2334 m).
- Gronik (1576 m).
Krywań – Topografia
Od masywu Krywania odchodzi 5 grani:
- Północno-zachodnia Krywańska Grań, która oddziela Koryto Krywańskie od doliny Niewcyrki.
- Północno-wschodnia grań, która łączy się w zworniku zwanym Ramię Krywania z główną granią odnogi Krywania. W tym punkcie grzbiet rozchodzi się na dwie odnogi: jedna z nich to główny ciąg głównej grani odnogi Krywania przechodzący przez przełęcz Szpara i kończący w Cubrynie, natomiast druga to Krywańska Grań.
- Zachodnia grań kończy się Małą Krywańską Basztą, a następnie schodzi do Doliny Koprowej, oddzielając od siebie Koryto Krywańskie i Szkaradny Żleb.
- Południowo-zachodnia grań opada 2 kulminacjami – Wyżnią oraz Niżnią Przehybą, aż po lesisty Gronik i Krywańską Kopę. Pomiędzy tą granią a Pawłowym Grzbietem znajduje się bardzo malowniczy Wielki Żleb Krywański.
- Południowa grań, określana mianem Pawłowy Grzbiet. Przechodzi przez Krywańską Przełączkę oraz Mały Krywań, a następnie niżej rozszerza się w grzbiet, który kończy się rozszerzeniem zwanym Nad Pawłową.
Krywań – Fauna i Flora
Od roku 1993 cały obszar TANAP (Tatranský národný park) jest rezerwatem biosfery UNESCO. Tatry oferują nam przepiękne widoki. Występują tu liczne łąki, jeziora, różnego typu torfowiska, które będziemy mieli szansę zobaczyć decydując się na czerwony szlak (Magistrala Tatrzańska). Ponadto mamy szansę zaobserwować wiele gatunków typowo górskiej flory i fauny. Do szczególnie ciekawych zwierząt można zaliczyć: kozicę, wilka, rysia, żmiję zygzakowatą, nornika śnieżnego, świstaka, wydrę, orła przedniego, myszołowa, bociana czarnego, jastrzębia, sokoła, pustułkę, kruka, pliszkę górską, puchacza, sóweczkę, pluszcza. Aktywność turystyczna oraz wypas trzody powodują ciągły spadek populacji kozic w Tatrach Słowackich. Obecnie na terenie Parku znajduje się około 300 osobników.
Warto odwiedzić także okolice Szczyrbskiego Jeziora, gdzie możemy zaobserwować bujną roślinność torfowiskową oraz płaty kosodrzewiny. Ponadto w zbiorniku wodnym żyje wiele gatunków ryb. Spacer wokół Szczyrbskiego Jeziora zajmuje niecałą godzinę.
W 2004 roku Tatry nawiedziła potężna wichura „Wielka Kalamita”, która była katastrofalna w skutkach. Zostało zniszczonych ponad 12 hektarów górskich lasów. Największe szkody poniósł rejon Smokowców. Prognozuje się, usunięcie zniszczeń zajmie około 30 lat.
Zbiorniki wodne na terenie masywu
W masywie Krywania znajdują się 2 zbiorniki wodne warte uwagi: Zielony Staw Ważecki oraz Jamski staw.
- Zielony Staw Ważecki. Położony na wysokości 2017 m n.p.m. Wedle danych Tatrzańskiego Parku Narodowego ma on powierzchnię ponad 5 hektarów oraz 23 metry głębokości. To największy zbiornik wodny w Dolinie Ważeckiej. W chwili obecnej nie prowadzi do niego żaden szlak, a rejon doliny jest objęty ścisłą ochroną.
- Jamski Staw. położony na wysokości 1447 m n.p.m. Usytuowany jest wśród wałów morenowych, które należą do Doliny Ważeckiej. Jamski Staw jest niewielki, ma powierzchnię 0,69 hektarów i liczy 4,2 metrów głębokości.
Jak przygotować się do wejścia na Krywań
Trekking na Krywan zajmuje jeden dzień. Po drodze nie ma żadnego schroniska, w którym możemy uzupełnić zapasy wody, czy zjeść posiłek. Jak zatem przygotować się i co zabrać na całodzienny trekking na Krywań?
Jedzenie/picie:
- Należy mieć przy sobie spory zapas wody. Minimum 2 litry na osobę.
- Kanapki.
- Pożywne przekąski, które dodadzą energii: suszone owoce, orzechy, chałwa.
Sprzęt
- Plecak. Wygodny, dobrze dopasowany, najlepiej ze stelażem. Optymalna pojemność na jednodniową wycieczkę do ok. 20-30 litrów.
- Pokrowiec na plecak. Dzięki temu ochronimy całą zawartość plecaka w przypadku ewentualnego deszczu.
- Kijki trekkingowe. Zwiększają komfort chodzenia po górach, szczególnie przydatne przy stromym zejściu, gdy chcemy nieco ochronić nasze kolana.
- Latarka. Warto zabezpieczyć się, gdyby na szlaku miała nas zastać noc. Najlepiej zdecydować się na lampkę czołową, która jest wygodna i praktyczna.
- Mapa. To absolutna konieczność. Szlaki na Krywań są dobrze oznakowane, jednak zawsze w chwili pojawienia się jakichkolwiek wątpliwości co do dalszej drogi możecie zerknąć na mapę.
- Telefon komórkowy. Przyda się w przypadku konieczności zadzwonienia po pomoc. Powinien być w pełni naładowany.
- Aparat fotograficzny. Widoki na Tatry rozpościerające się ze szczytu zapierają dech w piersiach. Warto uwiecznić te krajobrazy.
- Apteczka. Warto zabrać ze sobą lek przeciwbólowy oraz zestaw opatrunkowy (między innymi: bandaż elastyczny, plastry).
- Pomadka ochronna. Uchroni nasze usta przed nadmiernym wysuszeniem.
- Krem z filtrem. Słońce w górach potrafi naprawdę mocno palić.
- Okulary przeciwsłoneczne z dobrym filtrem UV. Zabezpieczą nasze oczy przed szkodliwym promieniowaniem.
Odzież
- Kurtka przeciwdeszczowa. Pogoda w górach jest nieprzewidywalna, dlatego warto zabezpieczyć nie tylko plecak, ale i siebie. Warto postawić na dobrej jakości kurtkę, która poza ochroną przeciwdeszczową zapewni nam także komfort termiczny i ochroni przed wiatrem.
- Polar/softshell. Warto mieć ze sobą ciepłą bluzę, która ochroni nas przed zimnem. Jak wiadomo, im wyżej, tym chłodniej.
- Buty trekkingowe. Bez odpowiedniego obuwia ani rusz. Buty powinny mieć solidną podeszwę oraz być wodoodporne. Szlak na Krywań, szczególnie w końcowym etapie jest wymagający, dlatego warto zdecydować się na buty sięgające za kostkę, aby uchronić ją przed ewentualnym zwichnięciem, skręceniem.
- Skarpetki. Dobrej jakości, oddychające, najlepiej techniczne, które dodatkowo będą zabezpieczać stopy i chronić je przed ewentualnymi urazami, takimi jak odciski.
- Spodnie trekkingowe. Wygodne, wykonane z technicznego materiału, który skutecznie odprowadza wilgoć i szybko schnie.
- Chustka wielofunkcyjna, którą można założyć zarówno na szyję, jak i na głowę. Zabezpieczy nas ona przed wiatrem, zimnem, czy słońcem.
- Czapka z daszkiem. Uchroni naszą głowę przed udarem słonecznym.
Zanim rozpoczniesz trekking sprawdź aktualne warunki pogodowe. Kilka dni wcześniej, dzień przed wyprawą, a także o poranku tego samego dnia. Końcowy etap szlaku jest wymagający, więc dla własnego bezpieczeństwa lepiej zdobywać górę, gdy skały są suche.
Tatry słowackie – co warto wiedzieć
- Tatry słowackie zimową porą. W odróżnieniu od części polskiej, szlaki słowackich Tatr Wysokich znajdujące się powyżej schronisk są nieczynne zimą. Nie można nimi uczęszczać od 1 listopada do 15 czerwca włącznie. Spowodowane jest to kwestią ochrony przyrody, a także bezpieczeństwa turystów.
- Mniejszy tłok na szlakach. Tatry po drugiej stronie granicy odwiedza mnie turystów. Jeśli wolicie kameralne trekkingi, to w przypadku wejścia na Krywań warto unikać tzw. „narodowego wejścia”, które odbywa się co roku, w trzecim tygodniu sierpnia. To dzień, w którym w 1841 roku szczyt zdobyli działacze odrodzenia narodowego. Święta góra Słowaków jest wówczas wyjątkowo tłumna.
- Ratownictwo górskie. Przed wyruszeniem na szlak warto wykupić ubezpieczenie zdrowotne, ponieważ akcje ratownicze w górach Słowacji są odpłatne.
- Numer alarmowy. Zanim wyruszysz na szlak warto zapisać sobie w telefonie numer alarmowy 18 300 do HZS (Horská záchranná služba).
- Biwakowanie na terenie TANAP (Tatranský Národný Park) jest zabronione. Nocować można tylko w schroniskach. W przypadku braku wolnych łóżek, podobnie jak w Polsce, większość słowackich schronisk udziela noclegu zastępczego na tzw. glebie.
- Opłaty za wejście. Wstęp na teren TANAP (Tatranský Národný Park) jest bezpłatny.
- Tatry z psem. W odróżnieniu od Tatr po stronie Polskiej, na szlaki w Tatrach Słowackich możemy wybrać się z naszym pupilem. Należy jedynie pamiętać, aby założyć mu kaganiec oraz smycz.
Zdjęcia pochodzą ze strony Pixabay.pl